سؤال بسیار خوبی پرسیدی 👏
این یکی از نکات مهم و بحثبرانگیز در تاریخ و دینشناسی ایران باستان است.
بیایید با دقت بررسی کنیم 👇
در آیین زرتشتی جسد ناپاک شمرده میشود، چون باور بر این است که بعد از مرگ، نیروهای اهریمنی به جسد نفوذ میکنند.
به همین دلیل در سنت زرتشتی، مردگان را دفن نمیکردند، بلکه در دخمه (برج سکوت) یا در فضای باز روی سنگ میگذاشتند تا پرندگان و عوامل طبیعی بدن را پاک کنند.
اما در مورد کوروش بزرگ، به نظر میرسد که موضوع کمی متفاوت است:
دین زرتشت در زمان کوروش (سدهٔ ششم پیش از میلاد) هنوز به شکل رسمی و نهادینه که در دورههای بعد (مثل ساسانیان) داشت، درنیامده بود.
- احتمالاً آیین زرتشتی در آن زمان سادهتر و انعطافپذیرتر بوده و هنوز همهٔ قوانین آیینیاش (مثل ممنوعیت دفن) سفتوسخت نشده بود.
- بنابراین دفن کردن پادشاه ممکن بود نوعی سنت شاهانه یا محلی باشد، نه الزاماً خلاف باور دینی او.
در آرامگاه کوروش:
- پیکرش در تابوت سنگی یا طلایی درون اتاقک سنگی قرار داده شده بود.
- جسد درون تابوتی بسته و محفوظ از تماس با خاک بوده است.
این نکته بسیار مهم است چون:
پس میتوان گفت این نوع دفن با اصول زرتشتی سازگار بوده است، نه در تضاد با آن.
کوروش پادشاه امپراتوریای بود که دهها ملت با دینهای گوناگون در آن زندگی میکردند.
ممکن است آیین خاکسپاریاش ترکیبی از باور زرتشتی و سنتهای بومی پارسی و عیلامی بوده باشد.
یعنی از نظر روحی زرتشتی، اما از نظر آیینی، شیوهای نمادین و شاهانه بهکار رفته باشد.
بهطور خلاصه:
اگر خواستی، میتوانم برایت توضیح بدهم چطور آیین تدفین در ایران از دوران هخامنشی تا ساسانی تغییر کرد (یعنی چطور از دفن به دخمهگذاری رسید).
آیا مایل هستی آن بخش را هم بنویسم؟