غده پروانه ای شکل تیروئید در جلوی گردن و در پايين حنجره و بالاي استخوان های ترقوه قرار دارد. این غده از طریق ترشح دو نوع هورمون به نام های T3 ( تری یدوتیرونین ) و T4 (تیروکسین) وظیفه تنظیم سوخت و ساز و ذخیره انرژی در بدن را بر عهده دارد. عملکرد غده تیروئید از طریق غده هیپوفیز در مغز کنترل می شود. هیپوفیز در مغز قرار داشته و هورمون محرک تیروئید را ترشح می کند بدین ترتیب موجب افزايش ترشح هورمونهاي تيروئيد مي شود. اختلال در میزان ترشح هورمون این غده دو بیماری کم کاری و پرکاری تیروئید را ایجاد می کند. در ادامه به شرح کم کاری تیروئید می پردازیم :
کم کاری تیروئید
هیپوتیروئیدی (Hypothyroidism) یا کم‌کاری غده تیروئید یا تیروئید کم کار بعد از دیابت شایع ترین بیماری غده درون ریز و شایع ترین بیماری غده تیروئید است. همان طور که از نام بیماری نیز مشخص است، زمانی ایجاد می شود که غده تیروئید نتواند به اندازه کافی هورمون های T3 و T4 را ترشح نماید. این بیماری در زنان 3 برابر شایع تر از مردان است. با افزایش سن شانس ابتلا به این بیماری افزایش می یابد. از وظایف هورمون های ترشح شده از تیروئید می توانیم به این موارد اشاره کنیم :
رشد بدن
تولید گرما
تنظیم مصرف انرژی
علت کم کاری تیروئید چیست ؟
علت ایجاد کم کاری تیروئید یا تیروئید کم کار به این شرح است:
عمل برداشتن تیروئید با جراحی ( در صورت ابتلا به گواتر شدید یا سرطان تیروئید)
کمبود ید در بدن (نشانه کمبود ید بزرگ شدن غده تیروئید یا گواتر است.)
استفاده از ید رادیواکتیو یا داروهای ضد تیروئید (داروهایی که جهت درمان سایر بیماری‌های غده تیروئید استفاده می شود.)
مصرف داروهایی مانند لیتیوم
مصرف دوز بالای ید و آمیودارون
التهاب تیروئیدی تحت حاد
هیپوتیروئیدی خود ایمنی (تیروئیدیت هاشیموتو یا التهاب مزمن غده تیروئید در اثر بیماری خود ایمن)
هیپوتیروئیدی ثانویه، که ناشی از کم کاری هیپوفیز است.
درمان تیروئید امکان پذیر نیست، تنها راهکار کنترل و بهبودی این بیماری، تامین هورمون های مورد نیاز غده تیروئید از طریق مصرف قرص لووتیروکسین سدیم است.
بررسی علائم کم کاری تیروئید
علائم تیروئید کم کار
علائمی که تیروئید کم کار در افراد ایجاد می کند ممکن است متفاوت باشد و برخی از افراد تنها برخی از این علائم را تجربه نمایند. علائم کم کاری تیروئید عبارتند از :
احساس ضعف و خستگی
خواب‌آلودگی مداوم
خشک و ضخیم شدن پوست ( همچنین ممکن است موها نازک و یا خشن بشوند.)
خلق و خوی خشن و سرد
حساسیت شدید به سرما
کاهش تعریق
برادی کاردی یا کندتپشی (کاهش تعداد ضربان قلب به کمتر از 50 بار در دقیقه به علت کاهش فعالیت عضله های قلب)
افزایش فشار خون و کلسترول
بزرگ شدن زبان
ورم صورت و پف کردن چشم ها
تضعیف حافظه
یبوست (به علت کاهش داده حرکات دستگاه گوارش)
افزایش وزن
اختلالات قاعدگی
سقط های مکرر
تاخیر در رفلکس ها
کم‌خونی یا آنمی
درد مفاصل و عضلات بدن
کم کاری تیروئید در نوزادان
افراد بزرگسال مبتلا به کم کاری تیروئید سیر کندی برای پیشرفت بیماری دارند در صورتی که عدم تشخیص و درمان به موقع هیپوتیروئیدی در نوزادان موجب عقب‌ماندگی رشد جسمی یا آسیب ذهنی می شود. مهمترین نشانه کم کاری تیروئید در نوزادان بزرگی زبان، هیپوتونی (کم بودن فعالیت و تحرک) و دیر بسته شدن ملاج سر است. امروزه برای بررسی تیروئید کم کار در نوزادان بین سنین 3 تا 4 روزگی غربالگری (گرفتن خون از کف پای نوزاد) صورت می گیرد زیرا هر چه درمان زودتر انجام شود، شانس جلوگیری از عوارض بیماری نیز بیشتر خواهد بود. در صورتی که کم کاری تیروئید در نوزادان تشخیص داده نشود؛ عوارضی ایجاد می گردد که عبارتند از :
عقب ماندگی ذهنی
کوتاه شدن قد
ناشنوایی
لالی
عوارض ابتلا به کم کاری تیروئید
عوارض کم کاری تیروئید
در صورتی که غده تیروئید کم کار درمان نشود، می تواند مشکلاتی را ایجاد نماید، که از جمله آنها می توانیم به این موارد اشاره کنیم:
ابتلا به امراض قلبی
مشکلات روحی روانی.
نوروپاتی محیطی
ناباروری یا سقط جنین
بزرگ شدن غده تیروئید یا گواتر
نقص‌های مادرزادی.
تشخیص کم کاری تیروئید
تشخیص تیروئید کم کار
تشخیص تیروئید کم کار از طریق انجام آزمایش خون و اندازه گیری هورمون TSH صورت می گیرد. این هورمون در واقع همان هورمونی است که از مغز برای تحریک غده تیروئید ترشح می شود. اگر فرد تیروئید کم کار داشته باشد این هورمون به میزان بیشتری ترشح شده و سطح بالایی دارد.
