۱. تقدیر (از نگاه توحیدی)
🔹 تعریف: تقدیر یعنی اندازهگذاریِ دقیق خداوند بر اساس علم و حکمتش.
خدا برای هر چیز، «حدّ و مسیر و نتیجهای» مقدر کرده است.
اما تقدیر = اجبار نیست.
تقدیر یعنی طرح الهی، و اختیار انسان درون همین طرح معنا دارد.
🔸 مثال:
خدا مقدر کرده که اگر بذر را در خاک بکاری و آب دهی، بروید.
اما اینکه تو بکاری یا نه، در دست توست.
نتیجه هم وابسته به سنّتهایی است که او در عالم نهاده.
🔹 در قرآن:
> «إِنَّا كُلَّ شَيْءٍ خَلَقْنَاهُ بِقَدَرٍ»
(سوره قمر، ۴۹)
یعنی هیچ چیز بیحساب و اندازه نیست.
🔸 پس در نگاه توحیدی:
تقدیر = قانون حکیمانه خدا + اختیار انسان درون آن.
🌤 ۲. قسمت (در نگاه عامیانه و ایمانی)
🔹 قسمت بیشتر واژهای مردمی است تا فلسفی.
مردم وقتی میگویند «قسمتم نبود» یا «قسمتم شد»،
در واقع دارند به نتیجهی تقدیر الهی اشاره میکنند،
اما بدون توجه به اینکه خودشان در مسیر آن چه کردهاند.
🔸 مثال:
اگر کسی در امتحان قبول نشود و بگوید «قسمت نبود»،
در حقیقت دارد نتیجهی انتخابهای خودش (مطالعه نکردن، یا شرایط دیگر) را به خدا نسبت میدهد.
🔹 فرقش با تقدیر:
تقدیر = نظام دقیق و علمی خدا.
قسمت = برداشت سادهدلانهی مردم از نتیجهی تقدیر.
گاهی درست است، گاهی هم بهانهای برای فرار از مسئولیت.