باورهای غلط در مورد قهوه و نوشیدنی‌های کافئینی

قهوه یکی از نوشیدنی‌های محبوب است که به دلیل داشتن کافئین همیشه باعث رفع خواب‌آلودگی و همچنین کاهش خستگی می‌شود. این ویژگی را سایر نوشیدنی‌های کافئین‌دار مانند چای، هات چاکلت، چای ماسالا، اسپرسو و نوشیدنی‌های انرژی‌زا نیز دارد. به همین دلیل بعضی از افراد آن‌ها را زیاد مصرف می‌کنند و تجاربی دارند که منجر به شکل‌گیری باورهای غلط شده‌اند. در ادامۀ این مطلب به ذکر ۱۰ مورد از باورهای غلط در مورد قهوه و نوشیدنی‌های کافئینی می‌پردازیم.

نگاهی به ۱۰ باور اشتباه دربارۀ نوشیدنی‌های کافئین‌دار

با اینکه فواید خوردن قهوه برای آقایان و خانم‌ها کم نیست، اما به دلیل باورهای اشتباه از سوی گروهی از افراد نادیده گرفته می‌شوند. در ادامه به ده مورد از این باورهای اشتباه اشاره خواهیم کرد.

۱- نوشیدنی‌های کافئینی باعث کمبود آب بدن می‌شوند

بسیاری بر این باورند که قهوه، چای و سایر نوشیدنی‌های کافئینی باعث افزایش میزان حجم ادرار می‌شوند. اگرچه کافئین میزان بسیار کمی خاصیت مدر بودن را دارد، اما اگر نوشیدنی‌های کافئینی به حد کافی در طی روز مصرف شوند، نیاز بدن به آب رفع خواهد شد. پژوهشی در سال ۲۰۱۴ انجام شد و نشان داد افرادی که ۴ فنجان قهوه یا چای در روز می‌نوشند، مشکلی از نظر کم‌آبی بدن نداشته‌اند.

۲- قهوه برای قلب ضرر دارد

یکی از باورهای اشتباه رایج، به اثر منفی قهوه بر فشار خون و بروز مشکلات قلبی اشاره داشت. در حقیقت، گروهی از افراد به دلیل حساسیت به کافئین، گاهی بعد از نوشیدن منظم قهوه دچار تپش قلب می‌شوند. اما این به معنی تأثیر فراگیر قهوه یا سایر نوشیدنی‌های کافئینی بر بدن نیست.

بر خلاف این باور غلط، پژوهشی در سال ۲۰۱۷ در مجلۀ BMJ منتشر شده است که به اثر مثبت نوشیدنی‌های کافئینی در کاهش مرگ و میر بیماران قلب و عروقی اشاره کرده است. جامعۀ این پژوهش، شامل افراد مبتلا به بیماری‌های قلب و عروقی بود که به صورت منظم قهوه می‌نوشیدند. پزشکان بعد از مدتی روند بهبود عملکرد قلب بیماران خود را مشاهده می‌کنند که بر خلاف تصور عموم مردم آن زمان بوده است.

۳- قهوه مانند مواد مخدر اعتیادآور است

تعداد قابل توجهی از طرفداران نوشیدنی‌های کافئینی مانند قهوه، این نوشیدنی‌ها را در برنامۀ غذایی خود قرار می‌دهند. آن‌ها با خرید قهوه ساز فیلیپس یا سایر قهوه‌سازهای کاربردی، به نوشیدن عادت می‌کنند. به همین دلیل، گاهی اوقات گروهی از افراد، نوشیدن قهوه را همچون مصرف مواد مخدر، اعتیادآور معرفی کنند. مخصوصاً که کنار نهادن قهوه برای کاربران گاهی کار سختی بوده است، به خاطر اینکه جایگزینی مناسبی برای آن پیدا نکرده‌اند.

پزشکان و محققان در مطالعات مختلف نشان داده‌اند که کاهش نوشیدن قهوه یا نوشیدنی‌های کافئینی اثر عمده‌ای بر سلامت جسم و روان ندارد. به همین دلیل، نمی‌توان آن را در گروه مواد مخدر قرار داد.

۴- نوشیدنی‌های انرژی‌زا مفیدتر از قهوه هستند

باور اشتباهی مبنی بر مفید بودن نوشیدنی‌های انرژی‌زا نسبت به قهوه وجود دارد. علت آن هم وجود مواد معدنی و ویتامین‌ها در نوشیدنی‌های انرژی‌زاست. آن‌ها پس از بررسی قیمت اسپرسوساز خانگی از خرید آن منصرف می‌شوند و مصرف نوشیدنی‌های انرژی‌زا را به ویژه هنگام ورزش کردن، مؤثرتر می‌دانند. اما باید توجه داشته باشید که این نوشیدنی‌های انرژی‌زا حاوی میزان بسیار زیادی قند و طعم‌دهنده‌های مصنوعی هستند که مصرف منظم آن‌ها، به بدن آسیب وارد می‌کند. در ضمن، میزان کافئین آن‌ها از قهوه بیشتر است.

۵- نوشیدنی‌های کافئینی در زمان بارداری ممنوع هستند

مادران باردار همیشه این سؤال را مطرح می‌کنند که آیا مجاز به نوشیدنی قهوه یا سایر نوشیدنی‌های کافئینی هستند؟

در این رابطه سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) و بسیاری از نهادهای سلامت جهانی اعلام کرده‌اند که مصرف روزانه ۲۰۰ میلی‌گرم نوشیدنی‌های کافئینی آسیبی به سلامت مادر باردار و جنین وارد نمی‌کند. البته هر خانم باردار باید با توجه به شرایط سلامتی خود و فرزندش از این بیانیه پیروی کند و ترجیحا با پزشک معالج مشورت کند. اما حذف کافئین در حالت معمول ضرورت ندارد.

۶- قهوه رشد قد را متوقف می‌کند

بسیاری از والدین برای اینکه فرزندانشان از مصرف زیاد نوشیدنی کافئینی دوری کنند، به آن‌ها گوشزد می‌کنند که مصرف قهوه مانع از رشد قد می‌شود. اما بهتر است بدانید هنوز هیچ‌گونه پژوهش علمی و معتبری نتوانسته این ادعا را تأیید کند. این را نیز نباید فراموش کرد که مصرف بیش از اندازۀ کافئین خواب را مختل می‌کند و همین بر وضعیت رشد کودکان و نوجوانان اثر منفی می‌تواند داشته باشد. در ضمن، تمرکز دانش‌آموزان را کاهش می‌دهد که کیفیت عملکرد آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

۷- کافئین باعث پوکی استخوان می‌شود

اعتقاد بعضی از افراد بر این است که مصرف کافئین جذب کلسیم را کاهش می‌دهد و همین موضوع احتمال ابتلا به پوکی استخوان را در دوران پیری افزایش می‌دهد. اما پژوهش‌های مختلف نشان داده‌اند جذب کلسیم در صورتی تحت تأثیر کافئین کاهش می‌یابد که افراد روزانه بیشتر از ۳۰۰ گرم کافئین مصرف کنند. در صورتی که نوشیدنی‌های کافئینی در حد متوسط یا به میزان کم مصرف شوند، اثر کافئین بر جذب کلسیم بسیار ناچیز خواهد بود. به خصوص اگر افراد شیر و سایر لبنیات را در برنامۀ غذایی خود داشته باشند و کلسیم مورد نیاز را از روش‌های دیگر جذب کنند.

۸- قهوه برای کبد مضر است

گروهی از افراد معتقدند که قهوه یا سایر نوشیدنی‌های کافئینی می‌توانند آسیب جدی به کبد وارد کنند. اما نتایج تحقیقی در سال ۲۰۱۶ اعلام کرد که مصرف ۲ تا ۳ فنجان قهوه در روز می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های کبدی از جمله سیروز کبدی را به حد چشم‌گیری کاهش دهد.

۹- نوشیدنی‌های کافئینی تمرکز را به حد زیادی افزایش می‌دهند

با توجه به این نکته که کافئین سطح انرژی را بالا می‌آورد، بسیاری بر این باور هستند که تمرکز هم به نسبت افزایش پیدا می‌کند. اما پژوهش‌های متخصصان علوم اعصاب حاکی از کاهش تمرکز در اثر مصرف منظم و یا زیاد کافئین بوده است. در ضمن، اضطراب و بی‌قراری این گروه افراد هم بر خلاف تمرکزشان زیاد شده‌اند.

۱۰- همه می‌توانند به اندازۀ مساوی قهوه بنوشند

افرادی که به قهوه، چای و نوشیدنی‌های کافئین‌دار دیگر علاقه دارند، به این موضوع باور دارند که تمام افراد می‌توانند به اندازۀ مساوی کافئین دریافت کنند. اما بهتر است بدانید که عوامل ژنتیکی، سن، وزن بدن، سطح اضطراب و حتی نوع داروهای مورد استفاده در میزان کافئین دریافتی اثر دارند.

جمع‌بندی

اگرچه قهوه و نوشیدنی‌های کافئینی میان مردم در سراسر دنیا محبوبیت دارند، اما باورهای اشتباهی دربارۀ اثرات و میزان مصرف آن‌ها وجود دارند که پژوهش‌های علمی متعددی آن‌ها را رد کرده‌اند یا هنوز پژوهشی برای تأیید آن‌ها وجود ندارد.