عوارض سرِ خود دارو دادن به کودک
قراره چی بدونیم؟
- دارو خوردن بدون نسخه چه عوارضی داره؟
- علائم تداخل دارویی چیه؟
وقتی نیت خوب داریم، ولی راه درست رو نمی‌ریم
خیلی از ما وقتی بچه‌مون مریض می‌شه، اولین کاری که می‌کنیم اینه که سریع می‌ریم سراغ کمد داروها.
تب داره؟ شربت استامینوفن.
سرفه کرد؟ یه آنتی‌بیوتیک مونده از قبل.
نه اینکه دلسوزی نکنیم، اتفاقاً از سر محبت و نگرانیه. ولی موضوع اینه که دارو دادن بدون تجویز پزشک، مخصوصاً به بچه‌ها، می‌تونه عوارض جدی و بعضاً جبران‌ناپذیر داشته باشه.
چرا سرِ خود دارو دادن، خطرناکه؟
بدن کودک هنوز کامل رشد نکرده، سیستم ایمنی، کبد، کلیه‌ها و حتی مغزش در حال رشده.
بنابراین هر دارویی که به یه آدم بزرگ ممکنه آسیبی نزنه، توی بدن یه کودک واکنش کاملاً متفاوتی ایجاد می‌کنه.
عوارض رایج دارو دادن بدون نسخه
۱. دوز اشتباه = فاجعه
بزرگ‌ترین مشکل وقتی دارو رو خودسرانه می‌دیم، اینه که نمی‌دونیم دقیقاً چقدر باید بدیم.
- خیلی‌ها دارو رو بر اساس “سن” می‌دن، در صورتی که باید بر اساس “وزن” داده بشه.
- مصرف کمی بیشتر از حد مجاز یه دارو مثل استامینوفن، می‌تونه به کبد کودک آسیب جدی بزنه.
- حتی کم دادن دارو، باعث می‌شه بیماری کامل درمان نشه.
۲. آنتی‌بیوتیک‌ها: قهرمان یا دشمن؟
خیلی‌ها فکر می‌کنن آنتی‌بیوتیک یه داروی جادویی برای هر نوع تب یا سرفه‌ست.
در حالی که:
- آنتی‌بیوتیک‌ها فقط روی عفونت‌های باکتریایی اثر دارن، نه ویروسی.
- بیشتر سرماخوردگی‌ها و آنفلوآنزاها ویروسی‌ان و نیاز به آنتی‌بیوتیک ندارن.
- مصرف بی‌مورد آنتی‌بیوتیک، باکتری‌ها رو مقاوم می‌کنه و وقتی واقعاً نیاز باشه، دیگه جواب نمی‌ده.
بدتر از همه: بدن کودک ممکنه دچار عوارضی مثل اسهال شدید، کهیر یا حساسیت به آنتی‌بیوتیک بشه.
۳. تداخل دارویی بدون اینکه بدونیم
گاهی کودک یه داروی خاص مصرف می‌کنه و ما بدون مشورت، داروی دیگه‌ای هم بهش می‌دیم.
مثلاً:
- شربت ضدسرفه + شربت آنتی‌هیستامین
- داروهای حاوی استامینوفن هم‌زمان با خود استامینوفن
- یا داروهایی که باعث خواب‌آلودگی می‌شن اگه باهم مصرف بشن، خطرناک می‌شن
بدون اطلاع از ترکیب داروها، ممکنه اثر داروها دو برابر بشه یا حتی مسمومیت پیش بیاد.
۴. پنهان شدن علائم بیماری واقعی
گاهی تب یا درد، یه نشونه‌ی هشدار از بیماری جدی‌تریه.
وقتی خودسر دارو می‌دیم، ممکنه علائم فروکش کنه و ما فکر کنیم بچه خوب شده، در حالی که بیماری داره پیشرفت می‌کنه.
مثلاً:
- تب ناشی از عفونت ادراری با استامینوفن موقتاً از بین میره، ولی عفونت همچنان در جریانه.
- درد گوش یا گلو می‌تونه نشونه‌ی عفونت باشه که باید با داروی خاص درمان شه، نه فقط با مُسکن.
۵. آلرژی و حساسیت دارویی
ممکنه بدن کودک به یه داروی خاص واکنش نشون بده:
- قرمزی پوست
- خارش
- تنگی نفس
- حتی شوک آنافیلاکتیک (واکنش خطرناک آلرژیک)
اگه دارو رو بدون نظر پزشک بدیم، هیچ‌وقت متوجه نمیشیم این حساسیت از کجاست یا چطور باید کنترلش کنیم.
۶. وابستگی یا عادت به دارو
بعضی والدین به‌محض بی‌قراری بچه، یه قطره یا شربت آرام‌بخش می‌دن.
این کار اگه تکرار شه، کودک شرطی می‌شه که برای هر مشکلی، یه شربت می‌خواد.
نتیجه‌ش؟
اعتماد به بدن خودش از بین میره، و احتمال مصرف بی‌رویه در آینده بالا میره.
پس چیکار کنیم؟
- اول از همه: اگه تب، سرفه، دل‌درد یا هر نشونه‌ای بیش از ۲۴ ساعت ادامه داشت یا شدید بود، با پزشک مشورت کن.
- اگه دسترسی فوری به پزشک نداری، می‌تونی با داروساز صحبت کنی، اما باز هم با احتیاط.
- هرگز دارویی که برای بچه‌ی دیگه‌ای تجویز شده، برای بچه‌ی خودت استفاده نکن حتی اگه سنشون یکیه.
نتیجه‌گیری:
ما وقتی به بچه‌مون دارو می‌دیم، واقعاً نگران و دلسوزیم. ولی گاهی همین محبت زیاد، ممکنه دردسر درست کنه.
دارو چیز ساده‌ای نیست، مخصوصاً وقتی پای کودک در میونه. پس هر دارویی که قراره وارد بدن اون موجود کوچولو و حساس بشه، باید با نظر متخصص باشه.
هیچ‌کس بهتر از یه پزشک نمی‌دونه چه دارویی، به چه مقدار، برای چه مشکلی مناسبه.
