تعداد دفعات مناسب شیردهی به نوزاد
نکات مهم:
- اهمیت شیردهی منظم برای نوزاد
- تعداد دفعات مناسب شیردهی در ۶ ماه اول پس از تولد
- نشانه های اصلی گرسنگی نوزاد
- شیردهی به نوزاد در شب
- عوامل مؤثر بر تعداد دفعات شیردهی
- دامنه طبیعی دفعات شیردهی و تغییرات ماهانه
- شیردهی براساس نیاز نوزاد
دفعات شیر خوردن نوزاد چقدر باید باشه؟
تغذیه با شیر مادر یکی از مهم‌ترین بخش‌های مراقبت از نوزاد در ماه‌های اول زندگی محسوب می‌شه. انتخاب تعداد دفعات مناسب شیردهی به نوزاد، تأثیر زیادی بر رشد جسمی، تکامل سیستم ایمنی و حتی ارتباط عاطفی بین مادر و کودک داره. در این مقاله، با استفاده از توصیه‌های سازمان بهداشت جهانی (WHO) و آکادمی پزشکی اطفال آمریکا (AAP)، بررسی می‌کنیم که نوزاد چند بار در روز باید شیر بخوره و چه عواملی می‌تونن این تعداد رو تغییر بدن.
اهمیت شیردهی منظم برای نوزاد
طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO) تنها حدود ۴۴٪ از نوزادان تا ۶ ماهگی در سطح جهانی انحصاراً با شیر مادر تغذیه می‌شن. شیر مادر نه تنها منبع کاملی از مواد مغذی مورد نیاز نوزاد هست، بلکه آنتی‌بادی‌هایی رو هم فراهم می‌کنه که به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کنن. شیردهی منظم باعث می‌شه نوزاد انرژی کافی برای رشد سریع در ماه‌های اول رو دریافت کنه. شیردهی انحصاری (فقط با شیر مادر) برای ۶ ماه نخست می‌تونه خطر سندروم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) رو تا بیش از یک‌سوم کاهش بده.
همچنین، تماس پوستی در زمان شیردهی، به ترشح هورمون اکسی‌توسین در مادر کمک می‌کنه که این خودش باعث آرامش هر دو نفر می‌شه.
تعداد دفعات مناسب شیردهی در ۶ ماه اول
سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کنه که در ۶ ماه اول زندگی نوزاد، تغذیه انحصاری با شیر مادر انجام بشه. به طور میانگین، یک نوزاد تازه متولد شده به ۸ تا ۱۲ وعده شیردهی در شبانه‌روز نیاز داره. این یعنی تقریباً هر ۲ تا ۳ ساعت یک بار باید شیر بخوره.
البته این یک میانگین هست و بسته به شرایط، این تعداد می‌تونه کمتر یا بیشتر باشه. مثلاً بعضی از نوزادان ممکنه در روزهای اول حتی تا ۱۴ بار در روز شیر بخورن.
بعد از شروع تغذیه تکمیلی (معمولاً از ۶ ماهگی به بعد)، تعداد دفعات شیردهی ممکنه کمتر بشه، اما همچنان توصیه می‌شه که شیردهی ادامه پیدا کنه تا دست‌کم تا دو سالگی یا بیشتر، همراه با غذاهای جامد، ادامه یابد. در این مرحله، نوزاد معمولاً ۴ تا ۶ بار در روز شیر می‌خوره.
نشانه های اصلی گرسنگی نوزاد
به جای این که فقط به تعداد دفعات و فاصله‌ی زمانی شیردهی دقت کنیم، بهتره به علائم گرسنگی نوزاد هم توجه کنیم. از جمله این علائم می‌شه به موارد زیر اشاره کرد:
- باز کردن دهان و جستجوی پستان
- مکیدن دست‌ها یا انگشتان
- بی‌قراری و گریه
- حرکات سریع چشم در خواب (نشانه خواب سبک و آمادگی برای بیدار شدن)
این نشانه‌ها کمک می‌کنن قبل از گریه شدید، شیردهی رو شروع کنیم و این خودش باعث آرام‌تر بودن نوزاد می‌شه.
شیردهی به نوزاد در شب
بعضی از والدین فکر می‌کنن که نوزاد باید شب‌ها بی‌وقفه بخوابه، اما واقعیت اینه که در ماه‌های اول، شیردهی شبانه اهمیت زیادی داره. شیر مادر در شب معمولاً حاوی هورمون ملاتونین بیشتری هست که به خواب بهتر نوزاد کمک می‌کنه. ضمن این که تغذیه شبانه برای حفظ تولید شیر در مادر هم ضروری است. البته اگر نوزاد مشکلی نداره معمولا فاصله‌ی شیردهی در شب می‌تونه بیشتر باشه.
عوامل مؤثر بر تعداد دفعات شیردهی
تعداد دفعات مناسب شیردهی به نوزاد به چند عامل مهم بستگی داره:
- سن نوزاد – هرچه نوزاد کوچک‌تر باشه، نیاز به دفعات بیشتری برای شیردهی داره.
- وزن و وضعیت رشد – نوزادانی که وزن‌گیری سریع‌تری دارن، ممکنه فواصل شیردهی بیشتری داشته باشن.
- سلامت عمومی – نوزادان بیمار یا زودرس معمولاً نیاز به تغذیه مکررتر دارن.
- ظرفیت معده نوزاد – معده نوزادان در بدو تولد بسیار کوچک هست و نمی‌تونه حجم زیادی شیر رو در یک وعده نگه داره.
دامنه طبیعی دفعات شیردهی و تغییرات ماهانه
مطالعات نشان می‌ده که بین نوزادان سالم که تغذیه انحصاری با شیر مادر دارن، دامنه بسیار وسیعی از حد طبیعی دفعات شیردهی وجود داره:
- تعداد جلسات شیردهی روزانه از ۴ تا ۱۳ بار متغیره.
- هر جلسه ممکنه بین ۱۲ تا ۶۷ دقیقه طول بکشه.
- میزان شیر مصرفی در هر جلسه بین ۴۸۰ تا ۱۳۵۶ میلی‌لیتر در روز متغیره.
نکته جالب: با وجود تغییرات در تعداد دفعات و مدت جلسات، مجموع مصرف روزانه شیر در ماه‌های ۱ تا ۶ ثابت باقی می‌مونه. این داده کمک می‌کنه بدونی هر نوزادی سبک خودش رو داره و بازه‌ی وسیعی طبیعی تلقی می‌شه.
شیردهی براساس نیاز نوزاد
پزشکان توصیه می‌کنن که شیردهی بر اساس تقاضا (On-demand feeding) انجام بشه. این یعنی به جای پایبندی سخت‌گیرانه به ساعت، هر زمان نوزاد علائم گرسنگی نشان داد، باید شیر خوردن رو شروع کنیم. این روش هم برای رشد بهتر نوزاد و هم برای حفظ تولید شیر در مادر مؤثرتره. البته ملاحظاتی برای نوزادان نارس در این زمینه وجود داره.
حرف آخر
تعداد دفعات مناسب شیردهی به نوزاد در ماه‌های اول معمولاً بین ۸ تا ۱۲ بار در شبانه‌روزه، اما مهم‌تر از این اعداد، توجه به نیاز و علائم گرسنگی نوزاد است. با شیردهی منظم، توجه به سلامت خودت و نوزادت و رعایت نکات علمی، می‌تونی بهترین شرایط رو برای رشد سالم و ارتباط عاطفی عمیق با فرزندت فراهم کنی.
