بارداری با وجود اختلالات روانی
بارداری با وجود اختلالات روانی
قراره چی بدونیم؟
- اختلال دوقطبی و بارداری
- برخی از علائم شیدایی
- بارداری با اختلال شخصیت مرزی
- علائم و نشانه‌های اختلال شخصیت مرزی
- تأثیر اختلال شخصیت مرزی در دوران بارداری
- راهکارهایی برای مدیریت بارداری در افراد مبتلا به BPD
- بارداری با وجود اختلال افسردگی
- تأثیر افسردگی بر بارداری
- راه‌های مدیریت و درمان افسردگی در بارداری
بارداری، برای هر زنی یکی از موقعیت‌های حساس زندگیست. که زندگی زنان رو به قبل و بعد از باردار شدن تقسیم میکنه. این دوران با وجود اشتیاق‌ها و خوشی‌ها، سختی هایی رو به همراه خواهد داشت. اما از طرفی باردار شدن برای زنانی که سابقه‌ی اختلال روانی رو دارند و یا درحال حاضر مبتلا به یکی از آن‌ها هستند، این سختی رو دو برابر میکنه. در ادامه بارداری با وجود اختلال هایی از جمله:دوقطبی، افسردگی، شخصیت مرزی رو بررسی می‌کنیم.
اختلال دوقطبی و بارداری
افرادی که دچار اختلال دوقطبی هستن معمولاً اولین دوره بیماری‌شون رو در اواخر نوجوانی یا اوایل بیست‌سالگی تجربه می‌کنن. اما برای بعضی از زن‌ها، زایمان می‌تونه شروع‌کننده اولین دوره دوقطبی باشه.اختلال دوقطبی باعث نوسانات شدید خلق‌وخو می‌شه؛ فرد ممکنه دوره‌هایی از شیدایی (احساس سرخوشی یا انرژی زیاد) و افسردگی شدید رو تجربه کنه. این دوره‌ها ممکنه چند هفته یا حتی چند ماه طول بکشن.این اختلال نسبتاً نادره و معمولاً سابقه خانوادگی هم در اون نقش داره. علائم افسردگی در دوقطبی، مشابه علائم افسردگی معمولیه.
برخی از علائم شیدایی (مانیا) عبارتند از:
- احساس شادی بیش از حد – انگار خیلی سرخوش یا «روی ابرها» هستید
- گاهی به‌جای احساس شادی، یا همزمان با اون، فرد دچار تحریک‌پذیری و عصبانیت می‌شه
- داشتن انرژی زیاد و تحرک بالا، انگار موتور داخلی آدم رو به حرکت وادار میکنه
- حرف زدن با سرعت زیاد و تلاش برای هماهنگی با افکار تند و پی‌درپی
- نیاز کم به خواب؛ فرد با وجود نخوابیدن یا کم‌خوابی، همچنان احساس انرژی داره
- احساس اعتماد به نفس بیش از حد نسبت به ظاهر، توانایی‌ها یا استعدادهای خود
- احساس نیرومندی یا شکست‌ناپذیری و انجام رفتارهای پرخطر مثل رانندگی خطرناک
اختلال دوقطبی ارتباط زیادی با شیمی مغز داره و زمینه ژنتیکی قوی‌ای هم براش وجود داره. کم‌خوابی یکی از عوامل مهم در بازگشت دوباره‌ی بیماریه، به‌خصوص در شروع یک دوره‌ی شیدایی. درمان اصلی اختلال دوقطبی معمولاً با دارو انجام می‌شه.
برای زنانی که قبل از بارداری، اختلال دوقطبی براشون تشخیص داده شده، خیلی مهمه که با کمک پزشک برای بارداری‌شون برنامه‌ریزی کنن. بعضی از داروهایی که برای کنترل این اختلال مصرف می‌شن، در دوران بارداری قابل استفاده نیستن، بنابراین هر تغییری در داروها باید با در نظر گرفتن خطر برگشت بیماری انجام بشه. نباید داروهات رو ناگهانی قطع کنی. درمانت باید با همکاری بین تو، همسرت و پزشک عمومی یا روان‌پزشکت انجام بشه.
بیشترین خطر برگشت بیماری دوقطبی در ماه اول بعد از زایمانه. بنابراین، در این دوره باید تحت نظر بیشتر پزشک عمومی یا روان‌پزشکت باشی. برای بعضی از زنانی که چندین بار سابقه‌ی این بیماری رو داشتن، ممکنه تصمیم گرفته بشه که بلافاصله بعد از زایمان، دارودرمانی شروع یا افزایش پیدا کنه.
بارداری با اختلال شخصیت مرزی
تجربه‌های سخت در دوران کودکی می‌تونه باعث بروز BPD بشه؛ از جمله سوء‌استفاده جنسی، جسمی یا عاطفی و همچنین غفلت از کودک.
علائم و نشانه‌های اختلال شخصیت مرزی:
- احساسات ناپایدار و شدید مثل غم، تحریک‌پذیری یا اضطراب
- ترس شدید از تنها موندن یا طرد شدن
- داشتن روابط عاطفی شدید، ناپایدار و پرتنش
- نداشتن درک مشخص از خود یا احساس سردرگمی در مورد هویت شخصی
- رفتارهای تکانشی مثل ولخرجی، روابط جنسی پرخطر، مصرف مواد، رانندگی خطرناک یا پرخوری عصبی
- صحبت کردن درباره یا اقدام به خودآزاری یا رفتارهای خودکشی
- احساس دائمی پوچی و بی‌معنایی
- خشم‌های شدید، گاه نامناسب و خارج از کنترل
احساس بی‌اعتمادی، پارانویا یا جدا بودن از واقعیت، به‌ویژه هنگام استرس
تأثیر اختلال شخصیت مرزی در دوران بارداری
برای کنار اومدن بهتر با بارداری در کنار اختلال شخصیت مرزی (BPD)، خوبه که با اثرات احتمالی این هم‌زمانی آشنا باشیم. زنانی که در دوران بارداری دچار BPD هستن، با چالش‌های بیشتری روبه‌رو می‌شن، چون احتمال بعضی از عوارض بارداری در اون‌ها بیشتر می‌شه و علائم اختلال هم می‌تونه جنبه‌های مختلف این دوران رو تحت‌تأثیر قرار بده.
مثلاً طبق نظر متخصصان، «زنان مبتلا به اختلال شخصیت مرزی در دوران بارداری بیشتر در معرض خطر دیابت بارداری، پارگی زودرس کیسه آب، عفونت پرده‌های جنینی (کوریوآمنیونیت)، لخته شدن خون (ترومبوز وریدی)، زایمان سزارین و زایمان زودرس قرار دارن.»
همچنین، در بسیاری از موارد، این زنان نسبت به لمس حساسیت و ناراحتی زیادی دارن. پیش‌بینی لحظه زایمان ممکنه برای‌شون تجربه‌ای بسیار استرس‌زا و حتی شبیه به یک رویداد تروماتیک (آسیب‌زا) باشه، و به همین دلیل گاهی درخواست زایمان زودتر از موعد می‌دن.
راهکارهایی برای مدیریت بارداری در افراد مبتلا به BPD
بارداری یک دوران بزرگ و پر از تغییراته که می‌تونه احساسات زیادی رو در فرد برانگیزه. زنانی که در این دوران همزمان با علائم اختلال شخصیت مرزی دست‌وپنجه نرم می‌کنن، بیشتر در معرض تجربه چالش‌های غیرضروری هستن. خوشبختانه، راهکارهایی وجود داره که می‌تونه به این زنان کمک کنه تا بارداری‌شون رو بهتر مدیریت کنن و با شرایط روانی‌شون کنار بیان.
تعداد مراقبان رو محدود کن: بهتره در طول بارداری، یک فرد مشخص یا گروه کوچکی از افراد مسئول مراقبت باشن تا حس ثبات، آشنایی و امنیت برای فرد ایجاد بشه.
دسترسی به حمایت‌های عملی و عاطفی: فرد باردار رو تشویق کن که به‌صورت فعالانه دنبال منابع حمایتی (چه از نظر روانی، چه از نظر خدمات اجتماعی یا خانوادگی) باشه.
روی انتخاب‌های روزمره سالم تمرکز کن: مثل تغذیه مناسب، خواب منظم، مدیریت استرس و ایجاد روتین‌های مفید.
ورزش منظم: فعالیت بدنی باعث ترشح اندورفین و افزایش سروتونین می‌شه که در بهبود خلق‌وخو نقش مهمی دارن.
درسته که برای بعضی از زنان مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، فکر باردار شدن ممکنه ترسناک یا حتی خطرناک به نظر بیاد؛ اما واقعیت اینه که با دریافت حمایت کافی و مراقبت درست، کاملاً امکان داشتن یک بارداری سالم و موفق برای‌شون وجود داره.
بارداری با وجود اختلال افسردگی
برای زنانی که در گذشته افسردگی را تجربه کرده‌اند، دوران بارداری می‌تواند چالش‌برانگیز باشد؛ چون ممکن است علائم افسردگی دوباره بروز کند یا بدتر شود. اما با مدیریت درست و دریافت حمایت مناسب، این افراد می‌توانند بارداری سالمی را پشت سر بگذارند و دوران بعد از زایمان را هم با آرامش طی کنند.
در مقابل، اگر افسردگی در دوران بارداری بدون درمان رها شود، ممکن است هم برای مادر و هم برای نوزاد عوارضی به همراه داشته باشد؛ از جمله زایمان زودرس، وزن کم نوزاد هنگام تولد، یا افزایش احتمال افسردگی پس از زایمان.
تأثیر افسردگی بر بارداری
افزایش احتمال بازگشت افسردگی:
زنانی که در گذشته افسردگی داشته‌اند، مخصوصاً اگر مصرف داروهای ضدافسردگی را قطع کرده باشند، بیشتر در معرض تجربه‌ی مجدد افسردگی در دوران بارداری قرار دارند.
عوارض برای مادر:
اگر افسردگی درمان نشود، ممکن است منجر به تغذیه نامناسب، مصرف مواد مضر یا بی‌توجهی به مراقبت‌های دوران بارداری شود. این موارد احتمال بروز مشکلاتی مثل پره‌اکلامپسی (فشار خون بالا در بارداری) یا افسردگی پس از زایمان را افزایش می‌دهند.
عوارض برای نوزاد:
افسردگی مادر در دوران بارداری می‌تواند باعث تولد زودرس، وزن پایین نوزاد در هنگام تولد و حتی بروز مشکلات رشدی و هیجانی در کودک شود.
افزایش خطر افسردگی پس از زایمان:
افسردگی در دوران بارداری احتمال ابتلا به افسردگی پس از زایمان را به‌طور قابل توجهی افزایش می‌دهد؛ وضعیتی جدی که ممکن است توانایی مادر برای برقراری ارتباط عاطفی با نوزاد را تحت تأثیر قرار دهد.
راه‌های مدیریت و درمان افسردگی در بارداری
مشورت با پزشک:
زنانی که سابقه افسردگی دارند، بهتر است قبل و حین بارداری با پزشک یا متخصص سلامت روان مشورت کنند تا یک برنامه‌ی درمانی کامل و متناسب برایشان تدوین شود.
در نظر گرفتن دارو:
در بعضی موارد، مصرف داروهای ضدافسردگی در دوران بارداری لازم است. پزشک مزایا و معایب مصرف دارو را بررسی می‌کند تا بهترین تصمیم گرفته شود.
روان‌درمانی:
روان‌درمانی‌هایی مثل «درمان شناختی-رفتاری (CBT)» یا «درمان بین‌فردی (IPT)» می‌توانند ابزارهای موثری برای کنترل افسردگی در دوران بارداری باشند.
تغییر سبک زندگی:
داشتن سبک زندگی سالم، شامل تغذیه متعادل، ورزش منظم (با تایید پزشک) و خواب کافی، نقش مهمی در بهبود حال روانی دارد.
دریافت حمایت عاطفی:
داشتن یک شبکه حمایتی قوی از خانواده و دوستان می‌تواند در مدیریت چالش‌های دوران بارداری و بعد از آن بسیار مؤثر باشد.
برنامه‌ریزی برای دوران پس از زایمان:
پیش‌بینی و آماده‌سازی برای روزهای بعد از زایمان – مثلاً کمک گرفتن در کارهای خانه یا مراقبت از نوزاد – می‌تواند از فشارهای روانی بکاهد و به سلامت ذهنی مادر کمک کند.
