درمان وسواس تمیزی
قراره چی بدونیم؟
- وسواس تمیزی(OCD) چیه؟
- نشونه هاش چیه؟
- چجوری میتونیم به این وسواس غلبه کنیم؟
تا حالا کسی رو دیدی که همش در حال شستن، تمیز کردن،برق انداختن و مرتب کردن باشه؟ خیلیها شاید همین رفتارها رو نشونه یه اختلال روانی بدونن.
خیلی از این رفتارهای وسواسی مربوط به یه مشکل به اسم OCD یا اختلال وسواسی-اجباریه
OCD یعنی چی؟
روانپزشکان میگن OCD یه اختلال روانیه که فرد دچار افکار تکراری و مزاحم میشه و برای کم کردن این افکار، کارهای خاصی رو انجام میده، مثلا وقت زیادی رو صرف شستن یا تمیز کردن وسایل میکنه. این کارها نقشِ تسکیندهنده داره و هدفش اینه که از ترس و نگرانیهایی که درباره کثیفی و بیماری داره، کم کنه.
در نوع خاصی از OCD که مربوط به تمیزیه، افکار فرد درباره میکروبها، آلودگی و بیماریها است. و رفتارهای اجباری هم شامل شستنهای مکرر، تمیز کردن و ضدعفونی کردنه چون فرد میخواد از شر آلودگی خلاص شه و سالم بمونه.
افراد دارای OCD معمولا:
آدمهایی که به وسواس تمیزی مبتلا هستن، معمولاً خیلی زودتر از بقیه احساس انزجار میکنن و نمیتونن صحنهها یا چیزهای بهظاهر کثیف یا زننده رو تحمل کنن. برای همین بیشتر تمایل دارن از هر چیزی که حس بدی بهشون میده، فاصله بگیرن. در واقع این واکنش شدید به حس نفرت، میتونه پیشبینی کنه که اون فرد چقدر ممکنه به شستنهای تکراری و اجباری رو بیاره.
چجوری میتونیم این وسواس رو کمتر کنیم؟
۱. محرکها و الگوها رو بشناس
اولین قدم برای کمکردن وسواس توی تمیزکاری اینه که بفهمی چی باعث میشه این حس بهت دست بده. مثلا ممکنه از میکروبها بترسی یا بخوای همهچیز خیلی مرتب و بینقص باشه. اگه دلیلش رو بدونی، راحتتر میتونی باهاش کنار بیای. یه دفترچه برای خودت داشته باش و هروقت حس کردی میخوای تمیزکاری کنی، بنویس اون لحظه چه حسی داشتی یا چی باعثش شد. اینطوری کمکم میفهمی چه چیزایی باعث این حالت میشه و بهتر میتونی جلوی وسواس رو بگیری.
۲. یه برنامه منطقی برای تمیزکاری داشته باش
بهجای اینکه هر وقت استرس گرفتی بری سراغ تمیزکاری، یه برنامه مشخص بچین. مثلا بگو کی چهچیزی رو تمیز میکنی. اینطوری ذهنت آرومتره و میدونی که کنترل اوضاع دست خودته. تمیزکاری عمیق رو بذار برای یکی دو روز خاص و کارای روزمرهتر رو تو یه تایم کوتاه انجام بده. با گذشت زمان، هم از وسواس فاصله میگیری هم خونهت تمیز میمونه.
۳. از تمرینهای ذهنآگاهی و ریلکسیشن کمک بگیر
چیزهایی مثل نفسکشیدن عمیق، مدیتیشن یا حتی ریلکسکردن عضلات میتونه خیلی توی کنترل استرس کمک کنه. وقتی این تمرینها رو انجام بدی، راحتتر تو لحظه میمونی و کمتر به فکر تمیزکاری وسواسی میافتی. این تمرینها بهت یاد میدن که اون فکرهای وسواسی رو ببینی ولی بهشون واکنش نشون ندی.
۴. کمکم با عادتهات بجنگ
لازم نیست یکدفعه همهچیز رو کنار بذاری. از همین حالا شروع کن و وقتی وسوسه شدی تمیزکاری کنی، چند دقیقه صبر کن. بعد کمکم این زمان رو بیشتر کن. یه راه دیگه هم اینه که کاری نکنی و فقط ببینی با گذشت زمان، اون حس اضطراب خودش از بین میره. مثلا اگه چیزی رو لمس کردی و خواستی که سریع تمیزش کنی، یهکم صبر کن و ببین چی میشه. معمولاً میبینی که اون حس قوی اولیه خودش آروم میگیره.
۵. حتماً از یه مشاور یا درمانگر کمک بگیر
هرچند این راهکارها بهت کمک میکنن، ولی اگه حس میکنی نمیتونی تنهایی از پسش بربیای، اصلاً اشکالی نداره که بری پیش یه متخصص. مخصوصاً اگه یه روانشناس باشه که با سبک درمانی شناختی-رفتاری (CBT) کار میکنه، خیلی میتونه کمکت کنه. این روش درمانی کمک میکنه تا بفهمی پشت فکرها و رفتارهای وسواسیات چی هست و چطوری باهاشون کنار بیای.
جمعبندی
وسواس توی تمیزی ممکنه اذیتکننده باشه، ولی با یهکم تمرین و کمک گرفتن، میتونی کنترلش رو بهدست بگیری. وقتی بفهمی چی باعث این حالت میشه، برنامه بریزی، تمرینای ذهنآگاهی انجام بدی و در صورت لزوم از یه مشاور کمک بگیری، قدم بزرگی برای بهتر شدن برداشتی.
بدون که غلبه کردن به وسواس یه مسیر زمانبر، ولی شدنیه. با صبر و پشتیبانی، میتونی سبک زندگی سالمتری برای خودت بسازی.
