چک‌لیست کارهای روزمره برای سه‌ماهه سوم بارداری
قراره در این مقاله چی بدونیم:
- سه ماهه سوم دقیقا از هفته‌ی چندم بارداری شروع می‌شه؟
- راهنمای کامل مراقبت‌های سه ماهه سوم بارداری (ویزیت‌ها، آزمایشات، سایر مراقبت‌های لازم)
راهنمای مراقبت در سه‌ماهه سوم بارداری (هفته‌ی ۲۸ بارداری به بعد)
سه‌ماهه سوم بارداری (هفته ۲۸ تا ۴۰) مرحله‌ای حیاتی در رشد جنین و آمادگی مادر برای زایمان هست. تغییرات جسمی و روانی در این دوره به اوج خودشون می‌رسن و انجام یک‌سری مراقبت‌های روزانه نه تنها به حفظ سلامت مادر کمک می‌کنه، بلکه خطر عوارض زایمانی رو به‌شدت کم می‌کنه. در این مقاله، چک‌لیست مراقبت‌های سه ماهه سوم بارداری تنظیم شده که به خانم‌های باردار کمک می‌کنه برای تولد فرزندشان آماده‌تر باشن.
۱. انجام منظم غربالگری ها و ویزیت های پزشکی
از ابتدای سه‌ماهه سوم بارداری (هفته ۲۸ بارداری به بعد)، روند پیگیری‌های پزشکی اهمیت بیشتری پیدا می‌کنه. در این دوره، معمولاً باید هر دو هفته یک‌بار به پزشک یا ماما مراجعه کنی و از هفته ۳۶ به بعد، ویزیت‌ها به‌صورت هفتگی انجام می‌شن. در هر ویزیت، مواردی مثل فشار خون، وزن مادر، ارتفاع رحم (Fundal Height) و صدای قلب جنین بررسی می‌شن تا از روند طبیعی بارداری مطمئن بشن. اگر علائمی مثل سردردهای شدید، تاری دید، درد در قسمت بالای شکم یا ورم ناگهانی دست و پا رو تجربه کردی، باید سریع اطلاع بدی، چون ممکنه نشانه‌هایی از پره‌اکلامپسی باشه که یک عارضه جدی دوران بارداری محسوب می‌شه.
علاوه بر این ویزیت‌ها، یک‌سری غربالگری‌‌ها و آزمایشات مهم در سه‌ماهه سوم باید انجام بشه. غربالگری دیابت بارداری که شامل خوردن شربت گلوکز و انجام آزمایش خون هست معمولا هفته ۲۸ بارداری انجام می‌شه. اگر به دیابت بارداری مبتلا باشی یا سابقه‌اش رو داشته باشی، باید مرتب قند خون رو کنترل کنی. در بیشتر موارد هم ممکنه پزشک بر اساس شرایط، سونوگرافی تکمیلی که همون سونوگرافی رشد جنین هست (در هفته‌ی ۳۱ تا ۳۴ بارداری) تجویز کنه تا رشد جنین، وضعیت جفت و مقدار مایع آمنیوتیک بررسی بشه.
۲. پایش و شمارش حرکات جنین در سه ماهه سوم بارداری
قبل از هفته‌ی ۲۸ بارداری احساس کردن حرکات جنین مهمه اما از هفته ۲۸ به بعد، تعداد حرکات جنین هم اهمیت داره که باید بخشی از برنامه روزانه مادر باردار باشه. اگر کاهش حرکت جنین رو احساس کردی باید یک خوراکی شیرین بخوری، به پهلوی چپ دراز بکشی و مجدد حرکات جنین رو شمارش کنی. روش "count to ten" رو می‌تونی انجام بدی، به این صورت که در عرض دو ساعت حداقل باید ۱۰ حرکت جنین رو احساس کنی. کاهش محسوس حرکات جنین میتونه نشونه‌ای از کمبود اکسیژن یا نارسایی جفت باشه.
۳. برنامه غذایی هدفمند و مکمل‌یاری در سه ماهه سوم بارداری
نیازهای تغذیه‌ای مادر در سه ماهه سوم به دلیل رشد سریع جنین بیشتر می‌شه. مادر باردار در سه‌ماهه سوم به مواد مغذی زیر نیاز داره:
- پروتئین: مصرف ۷۵–۱۰۰ گرم در روز برای رشد بافت جنین ضروری هست. گوشت، ماهی، مرغ و تخم‌مرغ منابع غنی پروتئین برای مادران باردار هستن.
- کلسیم: دریافت حداقل ۱۰۰۰ میلی‌گرم در روز ضروری هست (منابع غنی کلسیم شامل شیر، ماست و بادام هستن).
- آهن: برای پیشگیری از کم‌خونی، مصرف روزانه ۳۰–۴۵ میلی‌گرم توصیه می‌شه. کم‌خونی فقر آهن در سه‌ماهه سوم با زایمان زودرس و وزن کم هنگام تولد مرتبط هست.
- اسید فولیک: مصرف اسیدفولیک باید تا زمان زایمان ادامه داشته باشه (۶۰۰ میکروگرم روزانه).
۴. ورزش و تحرک هوشمندانه در سه ماهه آخر بارداری
داشتن تحرک و فعالیت فیزیکی باعث بهبود متابولیسم، کاهش دردهای کمری و حتی کوتاه‌تر شدن مرحله فعال زایمان می‌شه. فعالیت فیزیکی در بارداری سالم طبق توصیه CDC و ACOG لازمه، حتی در ماه‌ها و روزهای پایانی بارداری:
- روزانه حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت متوسط مثل پیاده‌روی، شنا یا یوگای بارداری داشته باش.
- تمرینات کِگِل (۱۵ بار در ۳ نوبت روزانه) برای تقویت عضلات کف لگن خیلی مفید هستن.
۵. بهداشت خواب و تنظیم ریتم استراحت مادر باردار
جالبه بدونین خواب ناکافی میتونه در اواخر بارداری خطر افسردگی پس از زایمان رو بالاتر ببره. از طرفی در سه‌ماهه سوم بارداری، کیفیت خواب به دلایلی مثل بزرگی رحم و ناراحتی فیزیکی، تکرر ادرار شبانه و حتی ریفلاکس معده افت می‌کنه. چند توصیه کاربردی برای داشتن خواب باکیفیت‌تر در بارداری:
- به پهلوی چپ بخواب، چون جریان خون رحم و کلیه‌ها رو بهتر می‌کنه.
- بالش مناسب بین پاها یا زیر شکم برای کاهش فشار لگنی استفاده کن.
- از مصرف کافئین و مایعات زیاد بعد از عصر و خوابیدن با شکم پر اجتناب کن.
- برای کنترل بی‌خوابی، از تکنیک‌های ریلکسیشن مثل تنفس عمیق و یوگا کمک بگیر.
۶. آمادگی مادر باردار برای زایمان و پس از زایمان
مادرانی که برنامه زایمان و آمادگی و آموزش قبلی دارن معمولا اضطراب کمتری در اتاق زایمان تجربه می‌کنن و مشارکت فعال‌تری دارن. برای داشتن آمادگی بیشتر زمان زایمان می‌تونی موارد زیر رو انجام بدی:
- ساک زایمان را حداقل از هفته ۳۴ بارداری آماده کن (لباس، اسناد، پوشک نوزاد، شارژر موبایل و..).
- برنامه زایمان ترجیحی (Plan of Birth) رو برای خودت آماده کن که شامل انتخاب نوع زایمان، حضور همسر، نوع بی‌حسی و مراقبت از نوزاد می‌شه.
- کلاس‌های آنلاین یا حضوری آمادگی برای زایمان رو شرکت کن. معمولا این کلاس‌ها از هفته ۲۰ بارداری شروع می‌شه و تو رو برای زایمان آماده‌تر می‌کنه.
- درباره تفاوت‌های زایمان طبیعی و سزارین و مزایا و معایب هرروش تحقیق کن.
۷. بهداشت روان و حمایت عاطفی مادر باردار در سه ماهه آخر بارداری
افزایش سطح کورتیزول و اضطراب در ماه‌های پایانی تا حدی طبیعی است ولی باید مدیریت بشه. اختلالات اضطرابی درمان‌نشده می‌تونن منجر به افسردگی پس از زایمان بشن. نکات زیر به آمادگی روانی قبل از زایمان کمک می‌کنن:
- کسب اطلاعات و آگاهی کافی از روند زایمان و مراقبت‌ها میتونه از شدت ترس و اضطراب مادر باردار کم کنه.
- یادداشت کردن و نوشتن احساسات در دفترچه روزانه به کاهش نگرانی‌ها کمک می‌کنه.
- می‌تونی در مورد ترس‌ها، خاطرات و حتی انتظاراتت با همسرت صحبت کنی.
حرف آخر
سه‌ماهه سوم بارداری مرحله‌ای حساس در آماده‌سازی برای زایمان و تولد نوزاد محسوب می‌شه. با رعایت چک‌لیست مراقبت‌های سه‌ماهه سوم بارداری می‌تونی سلامت خودت و فرزندت رو تضمین کنی، خطرات رو کاهش بدی و با آرامش بیشتری وارد مرحله زایمان بشی.
آیا کسی که قبلا سقط داشته میتونه با آی وی اف وتایین جنسیت چند قلو باردار شد