پایین بودن جفت در سه ماهه اول بارداری
قراره چی بدونیم؟
- پایین بودن جفت دقیقاً به چه معناست و نقش جفت در بارداری چیست؟
- چرا ممکن است جفت در سه ماهه اول پایین قرار بگیرد و عوامل خطر احتمالی کدامند؟
- علائم و نشانه‌های پایین بودن جفت در اوایل بارداری چیست؟
- پایین بودن جفت توسط پزشک چگونه تشخیص داده می‌شود؟
- در صورت تشخیص پایین بودن جفت در سه ماهه اول، چه مراقبت‌هایی لازم است؟
- چه علائم هشداری نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارند؟
پایین بودن جفت در سه ماهه اول بارداری
دوران بارداری یکی از خاص‌ترین زمان‌ها در زندگی هر خانمیه. طبیعیه که در این دوره، حسابی حواست به خودت و نوزادی که تو راهه باشه و هر تغییر یا حرف جدیدی ممکنه کمی نگرانت کنه. یکی از چیزایی که ممکنه در سونوگرافی‌های سه ماهه اول بشنوی، پایین بودن جفت هست. شاید شنیدن این عبارت برای اولین بار کمی دلهره‌آور باشه، اما واقعیت اینه که این موضوع توی هفته‌های اول بارداری خیلی هم دور از انتظار نیست. در این نوشته هدف اینه که با اطلاعات درست و دقیق، نگرانی‌هات رو کمتر کنیم و بدونی که در بیشتر وقت‌ها، جای نگرانی جدی وجود نداره و وضعیت با گذشت زمان بهتر می‌شه.
پایین بودن جفت یعنی چی؟
قبل از اینکه بفهمیم پایین بودن جفت چیه، بهتره اول بدونیم خودِ جفت چه نقشی داره. جفت یک عضو خیلی مهم در دوران بارداری هست که مثل یک رابط بین تو و جنین عمل می‌کنه. وظیفه‌اش رسوندن اکسیژن و مواد غذایی لازم به جنین و خارج کردن مواد زائد از بدن اونه. به طور معمول، جفت به دیواره‌ی بالایی یا کناری رحم می‌چسبه تا حسابی جا برای رشد جنین باشه.
وقتی می‌گیم پایین بودن جفت، منظور اینه که جفت به جای اینکه بالا باشه، توی قسمت پایینی رحم قرار گرفته. یعنی ممکنه خیلی نزدیک به دهانه‌ی رحم باشه یا حتی بخشی از اون رو بپوشونه. البته این وضعیت با «جفت سرراهی» که ممکنه تو ماه‌های آخر بارداری تشخیص داده بشه، فرق داره؛ هرچند که شروعش می‌تونه همین پایین بودن جفت باشه.
دلیل پایین بودن جفت در سونوگرافی‌های سه ماهه اول بارداری، اینه که رحم هنوز خیلی بزرگ نشده. هم‌زمان با اینکه بارداری جلو می‌ره و رحم بزرگ‌تر می‌شه، در بیشتر موارد، دیواره‌های رحم کشیده می‌شن و جفت هم همراه با اون‌ها به سمت بالا حرکت می‌کنه. برای همین پزشک‌ها به این اتفاق «مهاجرت جفت» هم می‌گن.
چرا جفت پایین قرار می‌گیره؟ عوامل خطر احتمالی
در خیلی از موارد، دلیل مشخصی برای پایین بودن جفت، به‌خصوص تو سه ماهه اول بارداری، پیدا نمی‌شه. یعنی خیلی وقت‌ها این اتفاق شانسی پیش میاد و علت خاصی پشتش نیست. با این حال، بعضی عوامل هستن که می‌تونن احتمال پایین بودن جفت رو کمی بیشتر کنن:
- اگر قبلاً جراحی‌هایی مثل سزارین یا کورتاژ روی رحمت انجام شده باشه
- اگر توی بارداری‌های قبلی هم تجربه‌ی پایین بودن جفت یا جفت سرراهی رو داشتی
- داشتن دوقلو یا چندقلو
- سن مادر (معمولاً در خانم‌های بالای ۳۵ سال، احتمال پایین بودن جفت کمی بیشتر دیده می‌شه)
- مصرف سیگار
- داشتن شکل غیرطبیعی رحم
البته یادت باشه که این‌ها فقط عوامل خطر احتمالی هستن. یعنی اگه یکی از این موارد در مورد تو صدق می‌کنه، اصلاً به این معنی نیست که حتماً دچار پایین بودن جفت می‌شی. برعکسش هم درسته؛ خیلی از خانم‌هایی که جفتشون پایینه، هیچ‌کدوم از این عوامل خطر رو ندارن. پس دونستن این موارد بیشتر برای آگاهی عمومی خوبه و نباید باعث نگرانی بی‌مورد بشه.
علائم و نشانه‌های پایین بودن جفت در سه ماهه اول
در بیشتر موارد، پایین بودن جفت توی سه ماهه اول بارداری هیچ علائم خاصی ایجاد نمی‌کنه. یعنی ممکنه تو اصلاً متوجه چیزی نشی و این وضعیت فقط توی سونوگرافی‌های دوره‌ای که انجام می‌دی، مشخص بشه. این یکی از دلایلیه که انجام منظم سونوگرافی‌های توصیه‌شده توسط پزشک اهمیت داره. اما اگه قرار باشه علامتی بروز کنه، شایع‌ترینش خونریزی واژینال هست.
این خونریزی معمولاً ویژگی‌های خاصی داره؛ اغلب بدون درد اتفاق می‌افته و رنگ خون هم معمولاً قرمز روشنه. مقدارش می‌تونه خیلی متفاوت باشه، از چند لکه کوچیک تا خونریزی نسبتاً زیاد شبیه به دوران قاعدگی. نکته دیگه اینه که این خونریزی ممکنه خودبه‌خود شروع بشه و بعد از مدتی هم خودبه‌خود قطع بشه و دوباره تکرار بشه.
چطور پایین بودن جفت تشخیص داده می‌شه؟
همون‌طور که توی بخش قبلی گفتیم، خیلی وقت‌ها پایین بودن جفت در سه ماهه اول علامتی نداره و ممکنه اصلاً متوجهش نشی. پس چطور پزشک‌ها این وضعیت رو تشخیص می‌دن؟ جواب اصلی این سوال، سونوگرافیه. سونوگرافی یه ابزار خیلی دقیق و بی‌خطر برای دیدن وضعیت جنین و رحم و البته جفت در دوران بارداری هست.
برای اینکه محل دقیق جفت مشخص بشه، ممکنه از دو نوع سونوگرافی استفاده بشه:
- سونوگرافی شکمی: دستگاه روی شکمت حرکت داده می‌شه
- سونوگرافی واژینال: یه پروب کوچک و مخصوص وارد واژن می‌شه.
هر دو روش کارآمد هستن، اما معمولاً سونوگرافی واژینال تصویر دقیق‌تری از قسمت پایینی رحم و دهانه رحم می‌ده و برای تأیید نهایی پایین بودن جفت ممکنه ازش استفاده بشه. نگران نباش، این نوع سونوگرافی هم کاملاً ایمنه و دردی نداره.
مراقبت‌های بارداری در زمان پایین بودن جفت
اگه توی سونوگرافی سه ماهه اول بهت گفتن که جفتت پایینه، اولین چیزی که باید بدونی اینه که معمولاً جای نگرانی زیادی نیست و نیاز به اقدام خاصی هم نداره.
اگه لکه‌بینی یا خونریزی داشته باشی، یا حتی اگه پزشکت برای احتیاط بیشتر صلاح بدونه، ممکنه توصیه‌هایی بهت بکنه. مثلاً ممکنه ازت بخواد که از انجام فعالیت‌های سنگین، ورزش‌های شدید یا بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنی. گاهی هم ممکنه توصیه بشه که فعلاً از رابطه‌ی زناشویی پرهیز کنی تا از هرگونه تحریک احتمالی جلوگیری بشه. استراحت بیشتر هم می‌تونه مفید باشه.
نکته‌ی مهم اینه که سعی کنی آرامش خودت رو حفظ کنی. یادت باشه که پایین بودن جفت در سه ماهه اول خیلی شایعه و بیشتر وقت‌ها خودش برطرف می‌شه و تأثیر بدی روی ادامه‌ی بارداری نمی‌ذاره. این وضعیت با «جفت سرراهی» که ممکنه در ماه‌های آخر بارداری تشخیص داده بشه و نیاز به مراقبت‌های ویژه‌تری داره، فرق می‌کنه. پس به توصیه‌های پزشکت گوش کن و سونوگرافی‌های پیگیری رو حتماً انجام بده.
چه زمانی باید فوراً به پزشک مراجعه کرد؟
اگه هر کدوم از این موارد رو تجربه کردی، باید بدون معطلی و فوراً با پزشکت تماس بگیری یا به نزدیک‌ترین مرکز درمانی مراجعه کنی:
- خونریزی شدید واژینال
- داشتن درد شکمی
- احساس انقباضات منظم در رحم
- سرگیجه‌ی شدید
- ضعف زیاد یا از حال رفتن
پس یادت باشه، هرچند پایین بودن جفت در اوایل بارداری معمولاً مسئله‌ساز نیست، اما نسبت به این علائم هشداردهنده هوشیار باش و در صورت بروز هر کدوم، فوراً اقدام کن.
کلام آخر مکا با شما
در این مطلب متوجه شدیم که پایین بودن جفت در سه ماهه اول بارداری یه اتفاق نسبتاً شایعه که معمولاً توی سونوگرافی‌ها مشخص می‌شه و اغلب هم علامتی نداره. مهم‌ترین نکته‌ای که باید به خاطر بسپاری اینه که در بیشتر موارد، با بزرگ شدن رحم در طول بارداری، محل جفت هم به سمت بالا حرکت می‌کنه و این وضعیت خودبه‌خود برطرف می‌شه.
پس اگه این تشخیص رو گرفتی، سعی کن نگرانی بی‌مورد نداشته باشی. مهم‌ترین کار اینه که با پزشک یا مامای خودت در تماس باشی، به توصیه‌هاشون عمل کنی و سونوگرافی‌های پیگیری رو که برات مشخص می‌کنن، حتماً انجام بدی.
