تأثیر ترتيب تولّد بر شخصيت
_معمولاً فرزندان ارشد رفتاري رياست محور دارند. كوين لمان روانشناس و نويسنده كتاب ترتيب تولد، توضيح مي دهد كه فرزندان بزرگ خانواده به واسطه مسؤوليت هاي تعريف شده براي آنها خود را "نماينده والدين" مي دانند.
اين كودكان هيچ خواهر و يا برادر بزرگتري نداشته اند كه آنها را هنگام اولين تلاش هايشان براي يادگيري دوچرخه سواري و يا بستن بند كفش مورد تمسخر قرار دهد.
اطرافيان هميشه آنها را جدي گرفته اند و مجموعه تمام اين فاكتورها در افزايش اعتماد به نفس فرزندان ارشد تأثير فراواني داشته است.
به عقيده "لمان" اين كودكان تمايل بالايي به كمال گرايي دارند.
اين گرايش هاي كمال گرايانه باعث مي شوند كه فرزندان ارشد در بيشتر مواقع اشتباهات خود را قبول نكنند و از اين رو گفت و گو با آنها چندان آسان نیست
_اما والدين در تربيت و پرورش فرزندان ارشد بايد به چه نكاتي توجه كنند؟
والدين بايد در استفاده از عبارت "تو بايد بهتر مي دانستي و يا از تو انتظار چنين كاري را نداشتم" بسيار احتياط كنند. كاربرد نادرست اين دسته از جملات مي تواند منجر به اختلالات رفتاري و افزايش سطح استرس در فرزندان ارشد شود.
- مراقب باشید غرور او نزد خواهر و برادرهای کوچک ترش شکسته نشود.
_فرزندان وسط
به گفته لمان، ديد فرزندان وسط خانواده به زندگي اينگونه است: خواهر و بردارهاي بزرگ تر تمام امتيازات و منابع موجود را درو كرده اند.
كوچكترها هم هرچه بخواهند در اختيار دارند. پس من بايد براي دست يابي به اهدافم، فردي مذاكره گر باشم.
اين كودكان بيشترين ميل را به سازش، معامله و رفتارهاي ديپلماتيك دارند.
آنها همچنين قدرت بالايي براي مديريت نا اميدي داشته و از انتظارات واقع بينانه تري برخوردار هستند.
از جمله ديگر خصوصيات اخلاقي آنها مي توان به احساس استقلال طلبي و مهارت دوست يابي اشاره كرد.
_فرزندان آخر
فرزندان آخر در مقايسه با خواهر و يا برادر بزرگتر، محدوديت هاي تربيتي كمتري را تجربه مي كنند. در واقع هنگام تولد فرزند آخر، ديگر خبري از والدين پر استرس و بي تجربه اوليه نيست.
آنها جاي خود را به شخصيت هایي قوي تر داده اند كه از حساسيت هاي كمتري نيز برخوردار هستند.
بدين ترتيب معمولا ته تغاري ها با پيگيري هاي سخت گيرانه در زمينه هاي مختلف و به خصوص درس و مدرسه دست و پنجه نرم نمي كنند.
به گفته لمان مجموعه اين عوامل باعث شده كه اين فرزندان بيشتر اهل تفريح و لذت بردن از زندگي باشند.
آنها مسؤوليت هاي كمتري را متقبل مي شوند، نسبت به امور مختلف آسان گيرتر هستند و مهرباني و مهارت هاي اجتماعي را بيشتر از خواهر و برادرانشان در رفتار خود توسعه داده اند.
اما فرزند آخر خانواده بودن سراسر خوشي و خوشبختي نيست.
اين كودكان به منظور آن كه خودي نشان دهند و ثابت كنند كه از ديگر فرزندان بزرگ خانواده سرتر هستند، دست به سركشي و عصيان مي زنند.
- كودك آخر يك خانواده غالبا با اين تفكر رو به رو است كه هيچ كسي وي را جدي نمي گيرد. از اين رو بهتر است كه نظر او را در برخي از تصميمات مربوط به خانواده جويا شويد تا احساسي از اهميت و توجه را تجربه كند.
_تك فرزند
از آن جايي كه تك فرزندان خانواده زمان زيادي را در تنهايي سپري مي كنند، تدريجا به مهارت بالايي در زمينه سرگرم كردن خود دست مي يابند. "لمان" اين فرزندان را "مافوق كودك" مي نامد.
آنها درست مانند بچه هاي ارشد از اعتماد به نفس بالايي برخوردار هستند، به جزئيات هر چيز دقت زيادي مي كنند و در مدرسه نيز معمولا عملكرد قابل قبولي دارند.
اما نكته اي مهم در خصوص اين دسته از كودكان وجود دارد. آنها هيچگاه براي به دست آوردن توجه والدين با خواهر و يا برادري رقابت نكرده اند و تجربه تقسيم اسباب بازي هايشان را نيز ندارند.
از اين رو عمدتا نمي توانند به نحوي موثر با واقعيت رو به رو شوند و تمايل دارند كه همه چيز طبق سليقه و خواست آنها پيش رود.
- از آن جايي كه فرصت بازي با كودكان ديگر در يك خانواده براي تك فرزندان مهيا نيست، قرارگيري كودك در فضاهاي عمومي مانند پارك و يا مهد كودك تاثير زيادي بر توسعه مهارت هايي اجتماعي و واقع گرايي در وي خواهد داشت.
- اجازه دهيد كه تا جاي امكان خود فرزندتان اشتباهاتش را جبران كند و از آنها درس بگيرد.
گفتني است كه بر اساس مطالعه اي از انجمن روانشناسي آمريكا، تفاوت هاي شخصيتي ميان فرزندان يك خانواده زماني شدت مي گيرد كه كودكان بين 2 الي 4 سال با يكديگر فاصله داشته باشند.
آنهايي كه كمتر از 2 سال با هم فاصله دارند نيز غالبا رفتارشان مشابه دوقلوهاست
