مکانیسمهای تنظیم فشار خون در بدن با اولویتبندی کاملتر همراه با جزئیات بیماریهای مرتبط به شرح زیر است:
1. مکانیسم عصبی - سیستم عصبی خودکار (Autonomic Nervous System)
این مکانیسم سریعترین واکنش را به تغییرات فشار خون دارد و شامل بخش سمپاتیک (افزایش فشار خون با افزایش ضربان قلب و انقباض عروق) و پاراسمپاتیک (کاهش فشار خون) است.
گیرندههای فشار (بارورسپتورها) در قوس آئورت و شریانهای کاروتید پیامهای فیدبک را برای تنظیم فشار به مغز ارسال میکنند.
بیماریهای مرتبط:
نوروپاتی اتونومیک (Dysautonomia): اختلال در تنظیم عملکرد خودکار بدن که باعث فشار خون ناپایدار، افت فشار خون وضعیتی (Orthostatic Hypotension)، ضربان قلب نامنظم و مشکلات تغذیهای میشود.
فشار خون عصبی (Neurogenic Hypertension): ناشی از استرس و اضطراب مزمن، منجر به افزایش موقتی یا مزمن فشار خون میگردد که در بلندمدت میتواند موجب آسیب به قلب، کلیه و مغز شود. علائم شامل سردرد، تعریق، تپش قلب، خونریزی بینی و اختلال در بینایی است.
اختلالات سیستم عصبی مرکزی: آسیبهای مغزی، تومورهای فشار داخلی مغز (مثل فشار خون داخل جمجمهای ایدیوپاتیک) که میتواند بر تنظیم فشار خون و عملکرد خودکار تاثیرگذار باشد.
2. سیستم هورمونی رنین-آنژیوتانسین-آلدوسترون (RAAS)
ترشح آنزیم رنین از کلیهها باعث ایجاد آنژیوتانسین II میشود که عروق را منقبض و فشار خون را افزایش میدهد و همچنین موجب افزایش ترشح آلدوسترون که جذب سدیم و آب را افزایش میدهد.
بیماریهای مرتبط:
تنگی شریان کلیه: کاهش خونرسانی کلیه فعالکننده بیش از حد RAAS و فشار خون بالای مقاوم.
فئوکروموسیتوما: تومور غده فوق کلیوی که هورمونهای کاته کول آمین بیش از حد ترشح میکند و باعث افزایش فشار خون میشود.
هیپرآلدوسترونیسم اولیه: افزایش تولید آلدوسترون، باعث احتباس سدیم و آب و فشار خون بالا میشود.
3. مکانیسم کلیوی - تنظیم حجم مایع
کلیهها تعادل سدیم و آب را کنترل میکنند و با تغییر دفع این مواد حجم خون و فشار خون را تنظیم میکنند.
بیماریهای مرتبط:
نارسایی کلیه: اختلال در دفع سدیم و آب که به افزایش حجم خون و فشار خون بالا منجر میشود.
بیماریهای مزمن کلیوی: موجب اختلال در تنظیم فشار خون و افزایش پایدار آن میشوند.
4. هورمونهای ناتریورتیک دهلیزی (ANP, BNP)
این هورمونها در پاسخ به افزایش حجم خون از قلب ترشح شده و ورزشدهندهها و دفع سدیم را تحریک میکنند تا فشار خون کاهش یابد.
بیماریهای مرتبط:
کاهش ترشح یا مقاومت به این هورمونها در بیماریهای قلبی و کبدی میتواند باعث احتباس مایعات و فشار خون بالا شود.
5. تنظیم محیطی و ترکیبات موضعی عروقی
ترکیباتی مانند اکسید نیتریک (NO) توسط اندوتلیوم عروق تولید میشود که باعث گشادی عروق و کاهش فشار خون میشود.
بیماریهای مرتبط:
اختلال عملکرد اندوتلیال: کاهش تولید NO که به واسطه دیابت، چاقی، سیگار کشیدن و آترواسکلروز رخ میدهد و موجب افزایش مقاومت عروق و فشار خون بالا میشود.
این روند اولویتبندی بر اساس زمان و اهمیت واکنش مکانیسمها در تنظیم فشار خون است و هر اختلال در این بخشها میتواند منجر به انواع مختلف فشار خون بالا یا پایین و آسیبهای ثانویه به اندامهای حیاتی گردد. این اطلاعات بهروز و جامع کمک میکند که تشخیص و درمان فشار خون دقیقتر و علمیتر انجام شود