ایجاد اعتماد به نفس در کودکان 

ایجاد اعتماد به نفس در کودک ممکن است دشوار به نظر برسد، اما این مهارت پایه‌ای‌ترین سرمایه‌ای است که آینده‌ی فرزندتان را شکل می‌دهد. زمانی که کودک باید به تنهایی چالش‌های جدید را تجربه کند، داشتن احساس ارزش فردی به او کمک می‌کند تا با اطمینان و انگیزه پیش برود. جین نلسون، درمانگر خانواده و نویسنده سری کتاب‌های انضباط مثبت می‌گوید:
«اعتماد به نفس نتیجه‌ی احساس تعلق است، باور به این که می‌توانیم، و دانستن اینکه همکاری‌هایمان ارزشمند و مورد قدردانی است.»

نلسون همچنین اشاره می‌کند که اعتماد به نفس یک تجربه گذراست؛ گاهی احساس خوبی نسبت به خود داریم و گاهی نه. هدف اصلی والدین باید آموزش مهارت‌های زندگی مانند انعطاف‌پذیری باشد. یعنی فرزندتان باید غرور، احترام به خود و ایمان به توانایی‌اش در مقابله با مشکلات زندگی را در درون خود پرورش دهد.

ده استراتژی موثر برای تقویت اعتماد به نفس کودکان

1. بی‌قید و شرط عشق بورزید

اعتماد به نفس کودک زمانی رشد می‌کند که عشق و پذیرش بی‌قید و شرط را احساس کند. به او بگویید: «دوستت دارم، هر که باشی و هر کاری انجام دهی.» پذیرش بدون شرط باعث می‌شود کودک خود را ارزشمند بداند. در مواقعی که نیاز به تذکر هست، تمرکزتان روی رفتار کودک باشد نه شخصیت او. مثلاً به جای «تو خیلی شرّی هستی» بگویید: «لطفاً تو خانه فوتبال بازی نکن.»

2. به کودک توجه کامل کنید

برای تقویت اعتماد به نفس کودک، هنگام صحبت او، توجه کامل خود را معطوف کنید. ارتباط چشمی برقرار کنید و به او بفهمانید که شنونده‌ی واقعی است. حتی اگر مشغول هستید، صادقانه به او بگویید چه زمانی می‌توانید با او صحبت کنید.

3. قوانین منطقی و محدودیت‌های ثابت تعیین کنید

وجود قوانین شفاف و پایدار باعث ایجاد احساس امنیت در کودک می‌شود. اگر قانون گذاشتید، مانند استفاده از کلاه ایمنی هنگام دوچرخه‌سواری، به آن پایبند باشید و از کودک انتظار داشته باشید آن را رعایت کند. این ثبات، حس اعتماد و مسئولیت‌پذیری را در کودک تقویت می‌کند.

4. تشویق به ریسک‌پذیری سالم

کودک را به تجربه‌های جدید و گاهی خطرات کم‌ریسک تشویق کنید. ریسک نکردن، موفقیت هم به همراه نخواهد داشت. اجازه دهید خود تجربه کند، حتی اگر گاهی اشتباه کند. کمک بیش از حد و نجات دادن کودک در مواجهه با مشکلات، اعتماد به نفس او را کاهش می‌دهد.

5. اجازه دهید اشتباه کند و از آن بیاموزد

اشتباه کردن بخشی طبیعی از یادگیری و رشد اعتماد به نفس است. به کودک کمک کنید اشتباهاتش را تحلیل کند و راهکارهای بهتری برای آینده پیدا کند. همچنین، والدین باید اشتباهات خود را بپذیرند تا الگوی پذیرفتن و اصلاح خطا برای کودک باشند.

6. از اتفاقات مثبت تجلیل کنید

تشویق و تحسین مشخص و واضح، احساس ارزشمندی کودک را بالا می‌برد. به جای کلی‌گویی مثل «خوب بودی»، بگویید «ممنون که میز را مرتب کردی». این کمک می‌کند کودک بداند چه کاری انجام داده و ارزش آن را بفهمد.

7. خوب گوش دهید و احساسات کودک را پذیرا باشید

کودک نیاز دارد احساسات و نظراتش جدی گرفته شود. با گوش دادن فعال و همدلی، به او کمک کنید احساساتش را بهتر بشناسد و بپذیرد. این کار باعث افزایش امنیت روانی و اعتماد به نفس او می‌شود.

8. از مقایسه کردن اجتناب کنید

مقایسه کودک با دیگران، حتی به قصد تشویق، می‌تواند باعث احساس خجالت، رقابت ناسالم و کاهش اعتماد به نفس شود. به جای آن، ارزش‌های منحصر به فرد کودک را برجسته کنید و به او بگویید که به خاطر خودش دوستش دارید.

9. همدلی کنید و نقاط قوت کودک را برجسته کنید

زمانی که کودک خودش را با دیگران مقایسه می‌کند و احساس ضعف دارد، با همدلی برخورد کنید و توانایی‌های منحصر به فردش را یادآوری کنید. این کار به کودک کمک می‌کند نقاط قوت و ضعفش را بپذیرد و به خودش احترام بگذارد.

10. به صورت مستمر تشویق کنید

تشویق یعنی توجه به تلاش کودک، نه فقط نتیجه نهایی. به جای «خوب انجام دادی»، بگویید «دیدم چقدر تلاش کردی». تشویق مستمر، انگیزه و احساس ارزشمندی را در کودک افزایش می‌دهد بدون اینکه فشار انجام کار را زیاد کند.

نکات علمی و روانشناختی مهم

• انعطاف‌پذیری روانی به عنوان مهارتی کلیدی برای مقابله با استرس و چالش‌ها شناخته شده است و می‌تواند اعتماد به نفس را پایدارتر کند.

• پذیرش بی‌قید و شرط والدین ارتباط مستقیمی با امنیت عاطفی کودک و کاهش اضطراب دارد.

• ایجاد محیط حمایتگر و بدون قضاوت باعث می‌شود کودک به خودباوری برسد و توانایی حل مسأله را در خود پرورش دهد.

• آموزش مهارت‌های خودتنظیمی هیجانی و گفتگوی درونی مثبت، از دیگر عوامل تقویت اعتماد به نفس و سلامت روان کودکان است.
  
  
  ​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​🔄آخرین به روز رسانی : 14 مرداد 1404