استفراغ در کودکان پیش‌دبستانی 

در اغلب موارد، استفراغ در کودکان پیش‌دبستانی نگران‌کننده نیست و اغلب به دلایل ساده‌ای مانند ویروس‌های گوارشی رخ می‌دهد. با این حال، گاهی اوقات می‌تواند نشانه یک مشکل جدی باشد که نیاز به مراقبت پزشکی فوری دارد.

چه زمانی باید فوراً به پزشک مراجعه کرد؟

در موارد زیر باید فوراً با پزشک یا اورژانس تماس بگیرید:

• کودک در تنفس مشکل دارد

• نشانه‌هایی از کم‌آبی شدید در بدن دارد، مانند:

  • چشمان گود افتاده

  • دست‌ها و پاهای سرد و لکه‌دار

  • خواب‌آلودگی شدید، منگی، گیجی یا هذیان

  • گریه بدون اشک یا خشکی شدید دهان و لب‌ها

چه زمانی باید کودک را به اورژانس ببریم؟

• شکم‌درد شدید به‌ویژه اگر درد از ناحیه ناف به سمت پایین و راست شکم منتقل شود (نشانه احتمالی آپاندیسیت)

• وجود صفرا (رنگ سبز) یا خون تیره‌رنگ در استفراغ (مانند دانه‌های قهوه)، که ممکن است نشانه انسداد روده یا خونریزی داخلی باشد

• ورم و سفتی شکم، نشانه احتمالی انسداد، فتق یا مشکلات گوارشی دیگر

• استفراغ‌های مکرر پس از آسیب به سر، که ممکن است بیانگر ضربه مغزی باشد

• سفتی گردن همراه با تب یا خواب‌آلودگی، که می‌تواند نشانه مننژیت باشد

  

در چه مواردی باید با پزشک تماس گرفت؟

• استفراغ بیشتر از ۲۴ ساعت ادامه یابد

• نشانه‌هایی از دهیدراسیون خفیف تا متوسط دیده شود، مانند:

• کاهش ادرار

• ادرار پررنگ

• خشکی دهان

• بی‌حالی

• وجود مقداری خون در استفراغ؛ ممکن است ناشی از پارگی کوچک در مری باشد، اما اگر ادامه‌دار بود یا به رنگ دانه قهوه‌ای بود، نیاز به بررسی دارد

• درد در ناحیه فوقانی راست شکم همراه با یرقان و بی‌حالی، که می‌تواند نشانه‌ای از هپاتیت باشد

• استفراغ‌های پیوسته و موقعیتی (مثلاً فقط هنگام رفتن به مهد)، که ممکن است ناشی از استرس یا اضطراب باشد

اگر مشکوک به مسمومیت هستید، چه باید کرد؟

اگر احتمال می‌دهید کودک چیزی سمی (مانند دارو، مواد شوینده یا گیاهان خطرناک) بلعیده باشد، بلافاصله با اورژانس یا مرکز ملی کنترل سم تماس بگیرید.

به یاد داشته باشید:

• استفاده از داروی قی‌آور یا زغال فعال به‌عنوان درمان خانگی دیگر توصیه نمی‌شود

• اگر داروی قی‌آور در خانه دارید، طبق توصیه آکادمی پزشکی کودکان آمریکا (AAP)، آن را دور بیندازید (دور از دسترس کودک)

چگونه از کم‌آبی بدن کودک جلوگیری کنیم؟

کاهش مایعات بدن (دهیدراسیون) از مهم‌ترین خطرات استفراغ در کودکان است. برای پیشگیری از آن:

• در حین استفراغ مکرر، کودک را به نوشیدن مجبور نکنید

• پس از ۳۰ دقیقه بدون استفراغ، مایعات شفاف مانند آب یا محلول‌های ORS را به مقدار ۵ سی‌سی (یک قاشق چای‌خوری) هر ۱۰ دقیقه بدهید

• اگر کودک خوب تحمل کرد، مقدار را به ۱۰ سی‌سی افزایش دهید

• از دادن نوشابه یا آبمیوه‌های شیرین و گازدار خودداری کنید

• اگر فقط آب‌میوه می‌نوشد، آن را با آب به نسبت ۱:۱ رقیق کنید

• محلول الکترولیت مخصوص کودکان (مانند Pedialyte) بهترین انتخاب است

چه زمانی می‌توان غذا دادن به کودک را دوباره شروع کرد؟

• نان و غلات
• برنج و سیب‌زمینی
• گوشت‌های بدون چربی
• ماست، میوه و سبزیجات
• از غذاهای چرب یا سرخ‌شده اجتناب کنید
• رژیم قدیمی BRAT (موز، برنج، سس سیب و نان تست) دیگر توصیه نمی‌شود، چراکه فاقد پروتئین، چربی و فیبر کافی است

مصرف شیر پس از استفراغ

برخی پزشکان پیشنهاد می‌کنند مصرف شیر را برای ۱۲ تا ۲۴ ساعت متوقف کنید، در حالی که برخی دیگر با آن مخالف‌اند. اگر کودک پس از خوردن شیر دوباره استفراغ می‌کند، مصرف آن را موقتاً متوقف و با پزشک مشورت کنید.

داروهای ضد استفراغ

• هیچ‌وقت داروی ضد تهوع یا استفراغ را بدون تجویز پزشک به کودک ندهید

• داروهایی که حاوی آسپرین هستند نیز به هیچ وجه برای کودکان مناسب نیستند؛ زیرا ممکن است خطر ابتلا به سندرم ری (Reye’s Syndrome) را افزایش دهند

  

درمان‌های خانگی طبیعی و بی‌خطر برای استفراغ کودک

• دم‌کرده ملایم بابونه، نعناع یا زنجبیل در صورتی که کودک میل داشته باشد، می‌تواند به کاهش تهوع کمک کند

• نوشیدنی‌های طبیعی و خنک‌کننده، در صورتی که فاقد شکر اضافه باشند، مفیدند

دلایل شایع استفراغ در کودکان چیست؟

• عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی گوارشی

• آنفلوآنزای معده

• اسهال، تب، دل‌درد

• عفونت‌های تنفسی یا گلو درد استرپتوکوکی

• گاهی تراکم خلط یا سرفه مداوم باعث تحریک معده و استفراغ می‌شود

• مسمومیت غذایی یا بلع مواد شیمیایی

• با بروز ناگهانی استفراغ و اسهال همراه است

• بیماری حرکتی (ماشین‌گرفتگی)

• به‌ویژه هنگام نشستن طولانی در خودرو

• استرس یا اضطراب جدایی

• گاهی کودکان هنگام ورود به محیط‌هایی مانند مهد، با استفراغ واکنش نشان می‌دهند

آیا می‌توان از استفراغ پیشگیری کرد؟

• اگر کودک خلط زیاد دارد، به او کمک کنید بینی‌اش را تمیز کند

• پیش از سفر، مقدار کمی غذای سبک به کودک بدهید

• در طول مسیرهای طولانی، چند بار توقف کرده و اجازه دهید کودک هوای تازه تنفس کند

• کودک را در صندلی جلو و در وضعیت دید به بیرون قرار دهید (در صورت ایمن بودن)

• در صورت تایید پزشک، داروهای مخصوص بیماری حرکتی می‌توانند کمک‌کننده باشند، اما برای کودکان زیر ۱۲ سال توصیه نمی‌شوند

• از خوددرمانی با تقسیم قرص‌های بزرگسالان برای کودکان جداً پرهیز کنید
  
  
  
  🔄آخرین به روز رسانی : 10 مرداد 1404