از بیت‌کوین تا ریپل: تحلیل تفاوت‌ها و شباهت‌های بنیادین

از اولین جرقه‌های آزادی مالی تا ایجاد شبکه‌ای برای پرداخت‌های بانکی سریع، مسیر تحول بازار کریپتو با دو اسم بزرگ گره خورده: بیت کوین و ریپل. مهم‌ترین شباهت های بیت کوین و ریپل این است که هر دو بر پایه فناوری دفترکل توزیع‌شده ساخته شده‌اند، امکان انتقال ارزش دیجیتال بدون واسطه را فراهم می‌کنند و به شفافیت و سرعت در تراکنش‌های مالی کمک می‌کنند. با این حال در فلسفه، ساختار و کاربرد تفاوت‌های بنیادینی دارند. با توجه به اهمیت درک این تفاوت‌ها، در این مطلب تصمیم گرفته‌ایم مقایسه بیت کوین و ریپل (BTC vs XRP) را بررسی کنیم.

مقایسه فنی بیت کوین و ریپل

تفاوت بیت کوین با ریپل (Bitcoin vs Ripple) از نظر ساختاری کاملاً مشخص است. بیت کوین اولین ارز دیجیتال جهان است که در سال ۲۰۰۹ توسط فرد یا گروهی با نام مستعار «ساتوشی ناکاموتو» معرفی شد. هدف آن ایجاد یک سیستم مالی غیرمتمرکز و بدون نیاز به واسطه بود. فناوری پایه بیت کوین، بلاک‌چین عمومی (Public Blockchain) است که تمام تراکنش‌ها در آن شفاف و تغییرناپذیر ثبت می‌شوند.

این شبکه با استفاده از الگوریتم اجماع اثبات کار (Proof of Work) امنیت خود را از طریق ماینرها تأمین می‌کند. توسعه بیت کوین توسط جامعه‌ای غیرمتمرکز از برنامه‌نویسان منبع‌باز (Open Source) صورت می‌گیرد و هیچ نهاد یا شرکت خاصی کنترل آن را در دست ندارد.

در مقابل، ریپل در سال ۲۰۱۲ توسط شرکت Ripple Labs ایجاد شد و هدف آن تسهیل پرداخت‌های بین‌المللی سریع و کم‌هزینه برای بانک‌ها و مؤسسات مالی است. ریپل از دفترکل توزیع‌شده (Distributed Ledger) اختصاصی خود استفاده می‌کند و برخلاف بیت کوین، ماینینگ ندارد. تراکنش‌ها در شبکه ریپل توسط مجموعه‌ای از گره‌های تأییدکننده منتخب (Validator Nodes) تایید می‌شوند.

صدور کوین ریپل و بیت کوین

فرآیند صدور یا ایجاد کوین در شبکه بیت کوین و ریپل تفاوت‌های زیادی با هم دارد و همین موضوع یکی از شاخص‌ترین تفاوت‌های فنی این دو رمزارز است. در شبکه بیت کوین، واحدهای جدید از طریق فرآیندی به نام ماینینگ (استخراج) تولید می‌شوند. ماینرها با استفاده از کامپیوترهای قوی و توان محاسباتی خود معادلات پیچیده ریاضی را حل کرده و در ازای تأیید هر بلاک جدید، پاداشی به‌صورت بیت کوین دریافت می‌کنند.

ین پاداش هر چهار سال یک‌ بار طی رویداد «هاوینگ» نصف می‌شود تا از تورم جلوگیری شود. حداکثر تعداد بیت‌ کوین‌ها ۲۱ میلیون واحد است و هیچ نهادی قادر به تغییر یا افزایش این سقف نیست. این ویژگی باعث شده بیت کوین ماهیتی ضدتورمی و کمیاب داشته باشد.

در مقابل، ریپل از همان ابتدا تمام توکن‌های خود را به‌صورت پیش‌استخراج‌شده (Pre-mined) عرضه کرد. کل عرضه آن حدود ۱۰۰ میلیارد واحد است که بخش عمده‌ای در اختیار شرکت Ripple Labs قرار دارد. این شرکت به‌صورت تدریجی بخشی از توکن‌ها را برای پشتیبانی از عملیات شبکه و همکاری با موسسات مالی آزاد می‌کند. در شبکه ریپل، خبری از استخراج یا پاداش بلاک نیست و تراکنش‌ها توسط گره‌های تایید کننده معتبر تأیید می‌شوند.

مقایسه قیمت بیت کوین و ریپل

بیت کوین (BTC) به‌عنوان اولین و باارزش‌ترین ارز دیجیتال، همیشه قیمت و مارکت کپ (ارزش بازار) بیشتر از سایر ارزهای دیجیتال داشته است. دلیل اصلی این موضوع، محدود بودن عرضه (۲۱ میلیون واحد)، تقاضای جهانی، پذیرش گسترده و نقش آن به‌عنوان «طلای دیجیتال» است. قیمت بیت کوین طی سال‌ها رشد چشمگیری داشته و در دوره‌های مختلف بازار، از چند دلار به ده‌ها هزار دلار رسیده است. نوسانات آن زیاد است، اما در بلندمدت روند کلی آن صعودی بوده و معمولاً به‌عنوان دارایی ذخیره ارزش در بازار کریپتو شناخته می‌شود.

در مقابل قیمت ریپل و مارکت کپ آن بسیار پایین‌تر است.عرضه کل XRP هم خیلی بیشتر(۱۰۰ میلیارد توکن) و بخشی از آن همچنان در اختیار شرکت Ripple Labs است. ارزش ریپل بیشتر به‌دلیل کاربرد آن در انتقال بین‌المللی پول و همکاری با بانک‌ها شکل گرفته، نه به‌عنوان ذخیره ارزش. قیمت ریپل معمولاً در محدوده‌های چند سنت تا چند دلار نوسان داشته و بیشتر تحت‌تأثیر تصمیمات حقوقی و عملکرد شرکت ریپل قرار دارد.

مقایسه امنیت بیت کوین و ریپل

بیت کوین (BTC) بر پایه فناوری بلاک چین عمومی و الگوریتم اجماع اثبات کار (Proof of Work) ساخته شده است. در این مدل، هزاران ماینر در سراسر جهان برای تأیید تراکنش‌ها و ایجاد بلاک‌های جدید با یکدیگر رقابت می‌کنند.

این ساختار باعث می‌شود نفوذ یا دست‌کاری شبکه عملاً غیرممکن باشد، مگر آنکه فرد یا نهادی بتواند بیش از ۵۱ درصد از توان پردازشی کل شبکه را در اختیار بگیرد. این اتفاق از نظر هزینه و انرژی تقریباً غیرممکن است. همچنین، ماهیت غیرمتمرکز بیت کوین موجب می‌شود هیچ نهاد یا دولت خاصی نتواند آن را کنترل یا متوقف کند.

در مقابل، ریپل از دفترکل توزیع‌شده (Ripple Consensus Ledger) استفاده می‌کند که نیازی به استخراج ندارد. تراکنش‌ها در آن توسط تعداد محدودی از گره‌های تأییدکننده (Validator Nodes) که اغلب مورد اعتماد شرکت Ripple Labs هستند، بررسی می‌شود. این روش باعث سرعت بالا و کارمزد بسیار کم می‌شود، اما تا حدی تمرکزگرایی را نیز به همراه دارد.

به‌ طور کلی، بیت کوین از نظر امنیت و مقاومت در برابر سانسور برتری دارد، در حالی‌که ریپل امنیت را از طریق اعتماد به مجموعه‌ای از نهادهای معتبر و ساختار کنترل‌شده‌تر فراهم می‌کند.

هزینه انتقال ریپل و بیت کوین چقدر است؟

از بین بقیه تفاوت بیت کوین با ریپل (Bitcoin vs Ripple) می‌توان به هزینه انتقال آن‌ها اشاره کرد. در شبکه بیت کوین، کارمزد تراکنش‌ها به صورت متغیر و بر اساس ترافیک شبکه و اندازه داده هر تراکنش تعیین می‌شود. زمانی‌که حجم معاملات بالا باشد، کاربران برای اولویت‌بندی تراکنش خود، کارمزد بیشتری پرداخت می‌کنند تا ماینرها سریع‌تر آن را در بلاک بعدی قرار دهند. به‌طور میانگین، کارمزد انتقال بیت کوین می‌تواند از چند دلار تا بیش از ۳۰ دلار متغیر باشد. این هزینه بالا به ویژه در زمان‌های ازدحام شبکه باعث شده بیت کوین برای پرداخت‌های روزمره چندان کارآمد نباشد و بیشتر به عنوان ذخیره ارزش یا انتقال مبالغ بزرگ مورد استفاده قرار گیرد.

در مقابل، شبکه ریپل برای انجام تراکنش‌ها از کارمزدی بسیار ناچیز استفاده می‌کند. معمولاً هزینه انتقال در شبکه ریپل حدود ۰.۰۰۰۰۱ XRP است که معادل کسری از یک سنت است. علاوه بر این، سرعت انتقال در ریپل تنها چند ثانیه است، در حالی‌که در بیت کوین ممکن است چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد.

در نتیجه، ریپل از نظر هزینه و سرعت انتقال برتری قابل‌توجهی نسبت به بیت کوین دارد و به همین دلیل در پرداخت‌های بین‌المللی و بانکی کاربرد بیشتری پیدا کرده است.

سرعت انتقال بیت کوین و ریپل چقدر است؟

همان طور که گفتیم شبکه بیت کوین از الگوریتم اثبات کار (Proof of Work) استفاده می‌کند و هر بلاک جدید به طور میانگین هر ۱۰ دقیقه یک‌ بار استخراج می‌شود. بنابراین، برای تایید نهایی یک تراکنش معمولاً باید چند بلاک (حدود ۳۰ تا ۶۰ دقیقه) منتظر ماند تا تراکنش در شبکه تثبیت شود.

البته این زمان می‌تواند بسته به ترافیک شبکه و کارمزد پرداختی کمتر یا بیشتر شود. به همین دلیل، بیت کوین برای پرداخت‌های فوری یا تراکنش‌های روزمره چندان مناسب نیست و بیشتر به عنوان ابزاری برای ذخیره ارزش یا ابزار انتقال سرمایه‌های بزرگ شناخته می‌شود.

در مقابل، شبکه ریپل با استفاده از Ripple Protocol Consensus Algorithm (یا RPCA) تراکنش‌ها را در زمانی بسیار کوتاه، معمولاً بین ۳ تا ۵ ثانیه، تأیید می‌کند. این سرعت بالا نتیجه ساختار نیمه‌ متمرکز و استفاده از گره‌های تاییدکننده منتخب است. در شبکه ریپل، تراکنش‌ها بدون نیاز به استخراج انجام می‌شوند و همین امر باعث صرفه‌جویی در زمان و انرژی می‌گردد.

جمع‌بندی

مقایسه بیت کوین و ریپل (BTC vs XRP) نشان می‌دهد که هر دو نقش ویژه‌ای در اکوسیستم کریپتو ایفا می‌کنند، اما مسیرهای متفاوتی را دنبال کرده‌اند. بیت کوین نماد استقلال مالی، امنیت و تمرکززدایی مطلق است، در حالی‌که ریپل بر سرعت، هزینه پایین و ارتباط با بانک‌ها تمرکز دارد. بیت کوین برای سرمایه‌گذاری و ذخیره ارزش طراحی شده، اما ریپل ابزاری برای انتقال سریع و کارآمد پول است. هیچ‌یک جایگزین دیگری نیستند. بلکه هر کدام بخشی از آینده نظام مالی دیجیتال را شکل می‌دهند؛ یکی در مسیر آزادی مالی، و دیگری در جهت تسهیل ارتباطات مالی جهانی.

سوالات متداول

فرق بیت کوین با ریپل در چیست؟

بیت کوین غیرمتمرکز است و برای استقلال مالی ساخته شده، در حالی‌که ریپل متمرکزتر و برای پرداخت‌های بانکی سریع طراحی شده است.

آیا ریپل جایگزین بیت کوین می شود؟

خیر، چون هدف و کاربرد متفاوتی دارند و هرکدام نقش خاص خود را در بازار ایفا می‌کنند.

کارمزد انتقال بیت کوین بیشتر است یا ریپل؟

کارمزد انتقال بیت کوین بیشتر از ریپل است.

کدام یک برای انتقال پول بهتر است؟

ریپل به‌دلیل سرعت بالا و کارمزد بسیار پایین برای انتقال پول بهتر است.

ریپل متمرکز است یا غیرمتمرکز؟

ریپل تا حدی متمرکز است زیرا کنترل شبکه در دست شرکت Ripple Labs و نودهای منتخب آن است.

هدف بیت کوین چیست؟

هدف بیت کوین ایجاد یک سیستم مالی غیر متمرکز و بدون نیاز به واسطه است.

هدف ریپل چیست؟

هدف ریپل تسهیل پرداخت‌های بین‌المللی سریع، ارزان و قابل اعتماد برای بانک‌ها و مؤسسات مالی است.