نکات مهم:

• افزایش آندروژن یعنی چی؟
• علائم ظاهری افزایش آندروژن در زنان
• علائم متابولیکی افزایش آندروژن در زنان
• دلایل افزایش آندروژن در زنان
• روش‌ های تشخیص بالا بودن آندروژن
• درمان افزایش آندروژن

بالا بودن سطح آندروژن در بدن زنان چه نشانه هایی دارد؟

هورمون‌های آندروژن معمولاً به عنوان هورمون‌های مردانه شناخته می‌شن، ولی در بدن زنان هم به مقدار کم وجود دارن. این هورمون‌ها برای عملکرد درست بدن، مخصوصاً در حفظ توده عضلانی، تنظیم میل جنسی و سلامت تخمدان‌ها، نقش مهمی دارن. اما وقتی مقدارشون از حد طبیعی بالاتر بره، ممکنه مشکلات مختلفی پیش بیاد که بهش هیپرآندروژنیسم گفته می‌شه. این وضعیت معمولاً به صورت اختلالات قاعدگی، جوش‌های پوستی، ریزش مو یا حتی افزایش موهای زائد خودش رو نشان می‌ده.

افزایش آندروژن یعنی چی؟

به طور طبیعی، آندروژن‌ها توسط تخمدان‌ها و غده فوق کلیه ساخته می‌شن. وقتی بدن نتونه تعادل بین هورمون‌های زنانه (مثل استروژن و پروژسترون) و هورمون‌های مردانه رو حفظ کنه، سطح آندروژن بالا می‌ره. این افزایش ممکنه ناشی از بیماری‌هایی مثل سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)، تومورهای غدد آدرنال، یا اختلالات تیروئیدی باشه.

علائم ظاهری افزایش آندروژن در زنان

۱. افزایش موهای زائد (هیرسوتیسم)

یکی از بارزترین نشانه‌هاست. معمولاً موهای ضخیم و تیره روی چانه، سینه، یا شکم رشد می‌کنن. این علامت به خاطر تحریک بیش‌ازحد فولیکول‌های مو توسط هورمون تستوسترون اتفاق می‌افته.

۲. آکنه‌های مقاوم به درمان

وقتی آندروژن زیاد بشه، غدد سباسه پوست چربی بیشتری ترشح می‌کنن. این چربی اضافی باعث بسته شدن منافذ و در نتیجه بروز آکنه و جوش‌های عمیق و دردناک روی صورت، سینه و پشت می‌شه.

۳. ریزش مو به الگوی مردانه

افزایش سطح تستوسترون گاهی باعث کم‌پشت شدن مو در ناحیه جلوی سر یا فرق می‌شه. این نوع ریزش مو معمولاً تدریجی پیش می‌ره و اگر زود درمان نشه، دائمی می‌ماند.

۴. تغییر صدا و افزایش حجم عضلات

در موارد شدید، ممکنه صدا بم‌تر بشه یا عضلات بدن بزرگ‌تر بشن. این تغییرات بیشتر نشان می‌ده که سطح آندروژن به‌طور قابل‌توجهی بالا رفته.

علائم متابولیکی افزایش آندروژن در زنان

۱. اختلال در چرخه قاعدگی

سطح بالای آندروژن می‌تونه عملکرد تخمدان‌ها رو به‌هم بزنه و باعث قطع یا نامنظم شدن پریود بشه. بعضی از زن‌ها حتی برای چند ماه پریود نمی‌شن.

۲. ناباروری

وقتی تخمک‌گذاری درست انجام نشه، احتمال بارداری پایین میاد. این علامت اغلب در زنانی دیده می‌شه که به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک مبتلا هستن.

۳. افزایش وزن و مقاومت به انسولین

بالا رفتن آندروژن معمولاً با چربی شکمی همراهه. این موضوع می‌تونه باعث افزایش قند خون و در نهایت دیابت نوع دو بشه.

۴. تغییرات خلقی

آندروژن زیاد روی مغز هم تأثیر می‌گذاره و ممکنه باعث اضطراب، تحریک‌پذیری یا حتی افسردگی خفیف بشه.

دلایل افزایش آندروژن در زنان

• سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS): شایع‌ترین علت است و در این حالت تخمدان‌ها آندروژن بیشتری تولید می‌کنن.
   
• تومورهای آدرنال یا تخمدان: تولید بیش‌ازحد آندروژن توسط بافت غیرطبیعی.
   
• هیپرپلازی مادرزادی آدرنال: یک اختلال ژنتیکی که باعث افزایش دائمی آندروژن می‌شه.
   
• مصرف داروهای خاص: مثل استروئیدهای آنابولیک یا داروهای حاوی تستوسترون.
   
• چاقی و مقاومت به انسولین: دو عاملی که به‌صورت غیرمستقیم تولید آندروژن رو بالا می‌برن.

روش‌ های تشخیص بالا بودن آندروژن

پزشک معمولاً با بررسی علائم و انجام آزمایش‌های خون، سطح تستوسترون آزاد و کل، DHEA-S و سایر هورمون‌ها رو اندازه می‌گیره. سونوگرافی از تخمدان‌ها هم کمک می‌کنه تا وجود کیست یا تومور مشخص بشه. در بعضی موارد، بررسی سطح انسولین و قند خون ناشتا هم لازمه.

درمان افزایش آندروژن

درمان بسته به علت اصلی انجام می‌شه:

• در PCOS معمولاً از داروهای تنظیم‌کننده قاعدگی و متفورمین استفاده می‌شه.
   
• اگر دلیلش تومور باشه، ممکنه نیاز به جراحی وجود داشته باشه.
   
• برای کنترل علائم ظاهری مثل آکنه یا هیرسوتیسم، داروهای ضد آندروژن (مثل اسپیرونولاکتون) تجویز می‌شن.
   
• تغییر سبک زندگی، کاهش وزن، ورزش منظم و رژیم کم‌کربوهیدرات هم کمک زیادی به تنظیم سطح آندروژن می‌کنن.

حرف آخر

بالا بودن سطح آندروژن در بدن زنان فقط یک مشکل ظاهری نیست؛ چون می‌تونه روی باروری، خلق‌وخو و متابولیسم بدن هم اثر بگذاره. شناخت به‌موقع علائم بالا رفتن آندروژن و پیگیری پزشکی دقیق، باعث می‌شه درمان مؤثرتری انجام بشه و از عوارض بلندمدت جلوگیری بشه.