۱۰ قصه شبانه محبوب بین بچه ها
برای ما ایرانی‌ها قصه شب فقط یک سرگرمی نیست؛ فرصتی است که بعد از یک روز شلوغ با کودکمان ارتباط بگیریم، کنار هم آرام شویم و با صدای آرام قصه از دنیای پرهیاهوی بیرون جدا شویم. وقتی کتاب را باز می‌کنیم و چراغ کم نورتر است بچه‌ها تخیلشان را به کار می‌اندازند ، احساساتشان را بهتر می‌شناسند و با آرامش بیشتری می‌خوابند.
قصه شب می‌تواند بهترین راه برای حرف زدن درباره‌ی چیزهایی باشد که در طول روز اتفاق افتاده، حتی برای حل کردن ناراحتی‌های کوچک یا نگرانی‌های کودک.
تأثیر قصه شبانه بر آرامش، تخیل و خواب کودک
قصه‌های شبانه مدت‌هاست که به‌عنوان یک آیین آرام‌بخش پیش از خواب شناخته می‌شوند، اما نقش آن‌ها بسیار فراتر از کمک به خوابیدن کودک است. این قصه‌ها بخش مهمی از رشد شناختی، عاطفی و اجتماعی کودکان را شکل می‌دهند. وقتی والدین از طریق قصه‌گویی با فرزندان خود ارتباط برقرار می‌کنند، در واقع مهارت‌های مهمی را در آن‌ها پرورش می‌دهند که آثارش تا سال‌ها بعد از کودکی ادامه پیدا می‌کند.
قصه شبانه ابزاری قدرتمند برای رشد کودک است. شنیدن قصه‌ها به کودکان کمک می‌کند مهارت‌های مختلفی از جمله زبان، حافظه، درک مطلب، همدلی، تخیل و کیفیت خواب را تقویت کنند.
آشنا شدن با واژگان متنوع باعث غنی‌تر شدن مهارت زبانی کودک می‌شود. شنیدن مداوم قصه‌ها قدرت حافظه و پردازش ذهنی را افزایش می‌دهد.گوش دادن به روایت‌ها توانایی تحلیل و تفسیر داستان‌ها را در کودکان تقویت می‌کند. قصه‌ها کودک را با احساسات و موقعیت‌های مختلف درگیر می‌کنند و ظرفیت همدلی او را افزایش می‌دهند.
و درنهایت قصه‌ها کودک را تشویق می‌کنند تا صحنه‌ها را در ذهن مجسم کند، به احتمالات تازه فکر کند و با عناصر خیالی درگیر شود؛ این فرآیند خلاقیت و انعطاف‌پذیری ذهنی او را پرورش می‌دهد. در نهایت همانطور که گفته شد همگی می‌دانیم که کودکان بعد از شنیدن قصه و تعامل با والد خود به خواب آرام‌تری فرو می‌روند.
خاطرات مشترک پدر و مادرها از قصه گفتن قبل از خواب
پدر آراز 5 ساله تجربه زیادی در قصه خوانی و قصه گویی شبانه ندارد. او برای ما از تجربه‌اش می‌گوید: «تجربه‌ی من در مورد قصه‌خوانی شبانه زیاد نیست. راستش را بخواهید، همیشه منظم این کار را انجام نمی‌دهم؛ گاهی وقت‌ها خسته‌ام یا کارهای روزانه آن‌قدر طول می‌کشد که فقط می‌خواهم او زودتر بخوابد. اما همین تکرارهای بی‌نظم هم به من نشان داده که برای کودکم مهم است قبل از خواب با من تماس دوستی داشته باشد. وقتی کنارش می‌نشینم، چراغ خواب را روشن می‌کنم و کتاب را باز می‌کنم او آرام در پتو می‌خزد، عروسکش را بغل می‌کند و به صدایم گوش می‌دهد. گاهی حتی نمی‌گذارد قصه تمام شود؛ خودش پیشنهاد می‌دهد ماجرای دیگری برای شخصیت بسازیم. همان‌جا با هم قصه‌ی جدیدی می‌سازیم، با شخصیت‌هایی که خودش اضافه می‌کند. این لحظات تبدیل می‌شود به بازی مشترک، چیزی فراتر از قصه‌خوانی ساده.»
مادر آتریسا اما هفته‌ای سه بار برای کودک 4 ساله‌اش قصه می‌گوید. او اشاره دارد که تمام این قصه‌ها از روی کتاب‌ها نیست: «گاهی خودم قصه می‌سازم. صدایم را بلند و یواش می‌کنم و البته به سراغ سوژه‌هایی می‌روم که کودکم دوست دارد. او به گربه‌ها علاقه دارد. پس خودم داستان‌هایی می‌سازم که در آن‌ها گربه وجود دارد. گاهی هم از او می‌خواهم نقش گربه را بازی کند و قصه را ادامه بدهد. که این اتفاق باعث می‌شود او خوشحال شود و فرآیند قصه گویی شبانه برایش لذت بخش می‌شود.»
مادر دانیال 5 ساله اما روش متفاوتی دارد:
«من معمولا قصه‌ها را از روی کتاب می‌خوانم، اما سعی می‌کنم کتابی را انتخاب کنم که با اتفاقات روزش مرتبط باشد. مثلا اگر امروز داد زده، کتابی را انتخاب می‌کنم که درباره دوستی یا خشم باشد. جالب است که فرزندم همیشه احساس همذات پنداری با شخصیت کتاب ها دارد.»
توصیه به والدین برای قصه‌گویی تعاملی
قصه‌گویی تعاملی این قدرت را دارد که شیوه‌ی ارتباط کودکان با داستان‌ها را دگرگون کند. با غوطه‌ور کردن بیشتر کودک در روند داستان و ایجاد تجربه‌ای پویا، می‌توانیم رشد او را به‌طور چشمگیری تقویت کنیم و عشق به کتابخوانی را برای همیشه در او ایجاد کنیم.
دیگر اغلب ما می‌دانیم که قصه‌گویی تعاملی مزایای فراوانی برای رشد کودک دارد. این روش مهارت‌های زبانی را ارتقا می‌دهد، خلاقیت را پرورش می‌دهد و آگاهی اجتماعی را تقویت می‌کند. وقتی کودک به‌طور فعال در داستان مشارکت می‌کند، هوش هیجانی و تفکر انتقادی او تقویت می‌شود.
بازی با صدا: جان بخشیدن به شخصیت‌ها
جان بخشیدن به شخصیت‌ها از طریق تغییر صدا می‌تواند قصه شب ساده را به تجربه‌ای کاملاً جادویی تبدیل کند.
استفاده از لحن و لهجه‌های متفاوت برای شخصیت‌ها
مثلاً صدای خشن برای شخصیت منفی و صدای آرام برای قهرمان باعث می‌شود کودک به‌راحتی بین شخصیت‌ها تمایز قائل شود.
تنظیم سرعت و حجم صدا برای ایجاد هیجان
کند کردن سرعت در لحظات پرتعلیق باعث ایجاد انتظار می‌شود، در حالی که تند کردن خواندن در صحنه‌های پرتحرک هیجان را بالا می‌برد.
استفاده از عروسک و وسایل دیداری
عروسک‌ها و وسایل دیداری داستان را چندحسی می‌کنند. حتی یک عروسک دست‌ساز ساده می‌تواند به شخصیت محبوبی تبدیل شود که کودک مشتاقانه با او ارتباط برقرار می‌کند.
ساخت وسایل دست‌ساز متناسب با داستان
برای داستان‌های ماجراجویانه، می‌توان یک نقشه گنج ساده یا کلاه دزدان دریایی درست کرد تا کودک احساس کند خودش بخشی از ماجراست.
افزودن موسیقی و افکت‌های صوتی
موسیقی و صداها می‌توانند داستان را زنده کنند و کودک را به دنیای داستان ببرند. صدای باران با ضربه‌ی انگشت یا خش‌خش کاغذ برای صدای برگ‌ها، حس واقعی بودن را افزایش می‌دهد.
تکنیک‌های نقش‌آفرینی
تخصیص نقش‌های داستان به کودک باعث می‌شود او با شخصیت‌ها همذات‌پنداری کند و احساس مالکیت نسبت به داستان داشته باشد. توقف در لحظات کلیدی و پرسیدن نظر کودک درباره ادامه ماجرا، او را به هم‌آفرین داستان تبدیل می‌کند.
هنر پرسیدن سؤال‌های جذاب
پرسیدن سؤال در طول داستان می‌تواند کنجکاوی کودک را برانگیزد و او را بیشتر درگیر کند. این سؤالات باعث گفت‌وگوهای عمیق‌تر و معنادارتر بین شما و کودکتان می‌شوند که حتی پس از پایان قصه ادامه پیدا می‌کنند.
برانگیختن تخیل با پرسش‌های باز
پرسش‌های باز کودکان را دعوت می‌کند تا از تخیل و مهارت‌های تفکر انتقادی خود استفاده کنند. برای مثال می‌توانید بپرسید: «فکر می‌کنی بعدش چه اتفاقی می‌افتد؟» یا «فکر می‌کنی شخصیت الان چه حسی دارد؟» این نوع پرسش‌ها به کودکان کمک می‌کند خلاقانه‌تر فکر کنند و فقط شنونده‌ی منفعل نباشند.
ایجاد هیجان با پرسش‌های پیش‌بینی‌کننده
پرسش‌های پیش‌بینی‌کننده هیجان و تعلیق ایجاد می‌کند و مفهوم علت و معلول را آموزش می‌دهد. برای نمونه قبل از بخش مهم داستان بپرسید: «فکر می‌کنی وقتی درِ مرموز رو باز کنه چه اتفاقی می‌افته؟» این کار باعث می‌شود کودک سرنخ‌های داستان را تحلیل کند و کنجکاوی‌اش بیشتر شود.
یادگیری درس‌های زندگی با پرسش‌های تأملی
پرسش‌های تأملی به کودک کمک می‌کند داستان را به زندگی خودش پیوند بزند و از آن درس بگیرد. پس از خواندن داستان بپرسید: «تا حالا شده مثل این شخصیت فکر کنی؟» یا «اگر جای او بودی چه کار می‌کردی؟» این پرسش‌ها به کودک کمک می‌کند پیام‌های عمیق‌تر داستان را درک کند.
10 قصه‌ی دوست‌داشتنی شبانه برای کودکان
واقعیت این است که ممکن است برخی از ما در دنیای امروز فرصت نکنیم هر شب در کنار کودکمان باشیم تا برای او قصه بخوانیم. در این موقعیت است که نقش قصه های کودکانه صوتی برای خواب یا پادکست‌های قصه گویی مشخص می‌شود. در این راه شما انتخاب‌های متنوع‌تری نیز خواهید داشت تا بتوانید موضوعات مختلف مانند مهارت‌های زندگی، شناخت احساسات، داستان‌های کاملا تخیلی و... را از میان صدها کتاب صوتی انتخاب کنید.
1. به طور مثال مجموعه کتاب «فرانکلین» که این روزها به صورت صوتی نیز در دسترس است انتخاب مناسبی است.
2. یا داستان‌های مجموعه خانواده خرسی برای هر کودکی دوست داشتنی است.
3. اگر دوست دارید کودکتان با قصه‌های ایرانی به خواب برود ما شنیدن کتاب‌های مجموعه ماجراهای شنگل و منگل و چنگل و همچنین
4. داستان‌های مجموعه وقتی من این شکلی ام را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
5. اگر فرزند شما در دوران نوپایی است حتما شنیدن داستان‌های جذاب خرگوش کوچولو که درباره احساسات مختلف است هم به او کمک می‌کند و هم به شما.
6. اگر قرار است در مورد دروغگویی با فرزند خودتان صحبت کنید و البته برای او قصه شب بخوانید کتاب صوتی ابر سیاه دروغ انتخاب مناسبی است.
7. شاید شما تازه نقل مکان کرده باشید و کودک شما در پذیرش این امر دچار چالش باشد. خانه‌ی جدید گربه بزرگه یک قصه صوتی و کاربردی برای فرزند شماست.
8. قصه صوتی تیغ تیغو دیگر پیشنهاد ما به شماست تا کودک حین شنیدن آن با مفهوم دوست داشتن خود آشنا شود.
9. قصه صوتی فقط با من دوست باش هم قرار است با کودک شما درباره مفهوم دوستی صحبت کند.
10. به نظر می‌رسد که قصه شب فرصت خوبی هم برای صحبت از شکمو بودن باشد. بنابراین قصه صوتی پسر شکمو و هیولای پاستیلی هم در این زمینه می‌تواند به کمک برخی از والدین بیاید.
در پایان پیشنهاد می‌کنیم والدین عزیز برای دسترسی به قصه‌های متنوع و جذاب قبل از خواب، به وب سایت انتشارات نردبان سر بزنند و مجموعه قصه صوتی کودکانه را به‌صورت رایگان گوش کنند یا دانلود کنند. این انتخاب تجربه‌ای جدید و لذت‌بخش برای والدین و کودکان رقم می‌زند.
