نکات مهم:

• انواع مشکلات تیروئیدی در نوزادان
• علائم و نشانه های کم کاری تیروئید در نوزاد
• علائم و نشانه های پرکاری تیروئید در نوزاد
• اهمیت غربالگری تیروئید در نوزادان
• عوارض تشخیص دیرهنگام مشکل تیروئید در نوزادان
• راه های درمان مشکلات تیروئید در نوزاد

از کجا بفهمم کودک من مشکل تیروئید دارد؟

غده تیروئید یکی از مهم‌ترین غدد بدن به حساب میاد که با ترشح هورمون‌های تیروکسین (T4) و تری‌یدوتیرونین (T3)، نقش اساسی در رشد، متابولیسم و تکامل مغز داره. اگر این غده در دوران نوزادی درست کار نکنه، می‌تونه پیامدهای جبران‌ناپذیری مثل عقب‌ماندگی ذهنی یا مشکلات رشدی ایجاد کنه. طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO)، حدود ۵ تا از هر ۱۰۰۰ نوزاد در دنیا با یک نوع اختلال تیروئیدی به دنیا میان. شناخت علائم مشکلات تیروئیدی در نوزاد کمک می‌کنه این بیماری زود تشخیص داده بشه و درمان بشه.

انواع مشکلات تیروئیدی در نوزاد

قبل از اینکه بریم سراغ علائم مشکلات تیروئیدی، بهتره بدونیم چه نوع اختلال‌هایی ممکنه در نوزاد دیده بشه:

• کم‌کاری تیروئید مادرزادی: شایع‌ترین اختلال تیروئیدی نوزادان محسوب می‌شه که معمولاً به خاطر نقص در رشد یا عملکرد غده تیروئید اتفاق می‌افته.
   
• پرکاری تیروئید نوزادی: خیلی نادره و معمولاً وقتی پیش میاد که آنتی‌بادی‌های پرکاری تیروئید از مادر به جنین منتقل بشه.
   
• اختلالات گذرای تیروئید: بعضی از نوزادان ممکنه به طور موقت دچار مشکل بشن که اغلب طی چند هفته یا چند ماه اول برطرف می‌شه.

علائم و نشانه های کم کاری تیروئید در نوزاد

کم‌کاری تیروئید در زمان تولد معمولاً علائم واضحی بروز نمی‌ده، برای همینه که غربالگری تیروئید نوزادان اهمیت زیادی داره. با این حال، یک سری نشانه‌ها می‌تونن هشداردهنده باشن:

• زردی طولانی‌مدت: اگر زردی بیشتر از دو هفته بمونه، باید بررسی بشه.
   
• یبوست مداوم: نوزادان دچار کم‌کاری تیروئید معمولاً یبوست شدید نوزادی دارن.
   
• تورم زبان (ماکروگلوسیا): بزرگ بودن غیرطبیعی زبان می‌تونه یک نشانه مهم باشه.
   
• خواب‌آلودگی زیاد: نوزادی که خیلی بیشتر از حد معمول می‌خوابه یا بی‌حاله، باید جدی گرفته بشه.
   
• گریه خشن یا کلفت: تغییر صدا می‌تونه نشانه مشکل تیروئید باشه.
   
• پوست خشک و سرد یا پف‌کردگی صورت: این تغییرات پوستی هم معمولاً دیده می‌شه.

طبق مطالعه‌ای در Journal of Clinical Endocrinology، حدود ۹۰٪ نوزادان مبتلا به کم‌کاری تیروئید مادرزادی اگر درمان نشن، دچار اختلالات شناختی می‌شن.

علائم و نشانه های پرکاری تیروئید در نوزاد

برخلاف کم‌کاری، پرکاری تیروئید نوزادی شیوع کمی داره ولی می‌تونه خطرناک باشه. نشانه‌های مهم پرکاری تیروئید شامل موارد زیر است:

• ضربان قلب سریع (تاکی‌کاردی)
   
• کاهش وزن یا توقف وزن‌گیری با وجود تغذیه خوب
   
• تعریق زیاد
   
• بی‌قراری، تحریک‌پذیری و گریه مداوم
   
• برجستگی چشم‌ها (اگزوفتالمی)
   
• بزرگی غده تیروئید (گواتر)

طبق آمار، حدود ۱ تا ۲ درصد نوزادان مادران مبتلا به پرکاری تیروئید دچار پرکاری تیروئید نوزادی می‌شن.

اهمیت غربالگری تیروئید در نوزادان

از آن‌جایی که خیلی از علائم مشکلات تیروئیدی در نوزاد ممکنه خفیف یا مبهم باشه، غربالگری خیلی اهمیت داره. در ایران و خیلی از کشورهای دیگر، بین روزهای ۳ تا ۵ تولد از پاشنه پای نوزاد نمونه خون گرفته می‌شه تا سطح هورمون‌های تیروئید و TSH بررسی بشه.

مطالعات نشان دادن غربالگری و درمان زودهنگام با هورمون تیروکسین می‌تونه به طور کامل جلوی عقب‌ماندگی ذهنی رو بگیره.

عوارض تشخیص دیرهنگام مشکل تیروئید در نوزادان

اگر اختلال تیروئیدی نوزاد دیر تشخیص داده بشه، ممکنه مشکلات زیر پیش بیاد:

• عقب‌ماندگی ذهنی (در ۸۰ تا ۹۰ درصد موارد درمان‌نشده)
   
• اختلال رشد جسمی
   
• مشکل در مهارت‌های حرکتی
   
• کاهش شنوایی
   
• اختلالات گفتاری و یادگیری

راه های درمان مشکلات تیروئید در نوزاد

درمان بسته به نوع مشکل فرق می‌کنه:

• کم‌کاری تیروئید مادرزادی: تجویز قرص لووتیروکسین روزانه، معمولاً تا آخر عمر.
   
• پرکاری تیروئید نوزادی: درمان با داروهای ضدتیروئید (مثل متی‌مازول) و در موارد شدید، استفاده از بتابلوکرها.
   
• موارد گذرا: اغلب خودشون برطرف می‌شن ولی باید زیر نظر پزشک باشن و مجدد آزمایش بدهند.

والدین در این زمینه نقش بسیار مهمی دارن. اگر متوجه تغییراتی مثل بی‌حالی غیرعادی، زردی طولانی یا تغییر ظاهر نوزاد بشن، باید سریع به پزشک اطلاع بدن. چون حتی چند هفته تأخیر در درمان می‌تونه اثرات دائمی بذاره. علاوه‌بر آن حتما نوزاد رو بعد از تولد از نظر مشکلات تیروئیدی غربالگری کنید.

حرف آخر

اختلالات تیروئیدی در نوزاد، ممکنه در ظاهر خیلی بی‌سروصدا باشن و والدین در نگاه اول متوجه این مشکلات نشن اما همین مشکل کوچک، اگر زود تشخیص داده نشه، می‌تونه آینده جسمی و ذهنی کودک رو تحت تأثیر جدی بذاره. خوشبختانه با غربالگری ساده‌ای که در روزهای اول زندگی انجام می‌شه و دقت والدین به نشانه‌های مشکوک، می‌شه جلوی خیلی از عوارض رو گرفت.

به یاد داشته باشین که تشخیص زودهنگام و شروع درمان، شانس داشتن یک زندگی سالم و بدون محدودیت رو برای کودک چند برابر می‌کنه. در واقع، آگاهی شما به‌عنوان والدین، اولین و مهم‌ترین قدم برای محافظت از سلامت فرزندتون خواهد بود.