مصرف داروهای روانپزشکی در بارداری
داروهای روانپزشکی رایج و میزان ایمنی آن‌ها در بارداری
نکات مهم:
- دسته بندی داروهای روانپزشکی
- نحوه مصرف داروهای روانپزشکی در بارداری
- مراقبت‌های بعد از زایمان
در دوران بارداری، داروهای روانپزشکی به سه گروه اصلی تقسیم می‌شن: داروهای ضدافسردگی، داروهای ضداضطراب (مثل بنزودیازپین‌ها) و داروهای ضدروان‌پریشی (آنتی‌سایکوتیک‌ها). هرکدوم از این داروها، اثر متفاوتی روی جنین دارن و تصمیم‌گیری درباره ادامه یا قطعشون باید با دقت زیادی انجام بشه.
۱. داروهای ضدافسردگی(مانند SSRIs)
این گروه، شامل داروهایی مثل فلوکستین، سرترالین، سیتالوپرام و پاروکستین هستن. تحقیقات نشون دادن که بیشتر داروهای این گروه نسبتاً ایمن هستن و در صورت نیاز میشه با نظارت پزشک در دوران بارداری ادامه‌شون داد.
با این حال، ممکنه در نوزاد اثراتی مثل:
- لرزش خفیف
- گریه زیاد
- مشکل در شیر خوردن در روزهای اول تولد دیده بشه که معمولاً بعد از چند روز برطرف می‌شن.
فقط در مورد بعضی از داروها مثل پاروکستین، احتمال کمی برای بروز مشکلات قلبی در جنین گزارش شده که معمولاً به دوز بالا مربوطه.
۲. داروهای ضداضطراب (مانند بنزودیازپین‌ها)
داروهایی مثل دیازپام، لورازپام و آلپرازولام جزو این گروه هستن. استفاده طولانی‌مدت یا دوز بالا از این داروها در سه‌ماهه اول ممکنه با افزایش کمی در خطر نقایص مادرزادی همراه باشه. همچنین اگر نزدیک زمان زایمان مصرف بشن، ممکنه باعث خواب‌آلودگی، شل بودن عضلات یا مشکلات تنفسی در نوزاد بشن.
برای همین، معمولاً پزشکا سعی می‌کنن این داروها رو در کوتاه‌ترین زمان ممکن و با کمترین دوز تجویز کنن یا جایگزین مناسب‌تری پیشنهاد بدن.
۳. داروهای ضدروان‌پریشی (آنتی‌سایکوتیک‌ها)
داروهایی مثل ریسپریدون، اولانزاپین و کوئتیاپین در این دسته قرار می‌گیرن. در بارداری هم در شرایط خاص و با تجویز پزشک قابل استفاده هستن. اما ممکنه خطرهایی مثل:
- دیابت بارداری
- افزایش وزن مادر
- اختلالات حرکتی موقتی در نوزاد دیده بشه.
با این حال، قطع ناگهانی این داروها ممکنه باعث بازگشت علائم شدید روان‌پریشی بشه که خودش برای مادر و جنین بسیار خطرناکه.
چطور مصرف داروهای روانپزشکی در بارداری رو مدیریت کنیم؟
اگه شما قبل از بارداری از داروهای روانپزشکی استفاده می‌کردین یا بعد از بارداری به تجویز پزشک شروع به مصرفشون کردین، این نکات می‌تونن به مدیریت بهتر شرایط کمک کنن:
۱. تصمیم‌گیری مشترک با پزشک
هیچ‌وقت بدون مشورت با پزشک دارو رو قطع نکنید. حتی قطع یکباره داروهایی مثل SSRI یا آنتی‌سایکوتیک‌ها می‌تونه باعث علائم ترک و بازگشت علائم بیماری بشه.
پزشک ممکنه بسته به وضعیت شما:
- دوز دارو رو کم کنه
- دارو رو عوض کنه
- یا ادامه مصرف رو پیشنهاد بده.
۲. بررسی منافع و مضرات دارو
در بعضی شرایط، مضرات قطع دارو بیشتر از ادامه مصرفشه. مثلاً افسردگی یا اضطراب شدید درمان‌نشده می‌تونه باعث:
- تغذیه نامناسب مادر
- بی‌خوابی شدید
- افزایش خطر زایمان زودرس یا وزن پایین نوزاد بشه.
۳. برنامه‌ریزی تیمی
بهتره تیم درمانی شما شامل پزشک زنان، روانپزشک و ماما باشه. این تیم می‌تونه:
- روند بارداری رو دقیق‌تر تحت نظر بگیره
- سلامت جنین رو پایش کنه
- داروها رو در صورت نیاز تنظیم کنه.
مراقبت‌های بعد از زایمان
دوران پس از زایمان هم خیلی مهمه. چون به‌خصوص در هفته‌های اول، خطر بروز افسردگی پس از زایمان یا برگشت بیماری‌های روانی بیشتره. پس اگر قبل از زایمان دارو مصرف می‌کردین، بهتره بعدش هم ادامه مصرف رو با پزشک بررسی کنین.
شیر دادن:
بیشتر داروهای ضدافسردگی (مثل سرترالین) و بعضی داروهای آنتی‌سایکوتیک در مقادیر کم وارد شیر مادر می‌شن و اغلب ایمن هستن. ولی باید با پزشک درباره مزایا و خطراتش صحبت کنین.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگه در دوران بارداری یا بعد از زایمان، هر کدوم از این علائم رو تجربه کردین، حتماً باید با پزشک یا ماما صحبت کنین:
- احساس غمگینی شدید یا گریه‌های مکرر
- اضطراب یا وسواس شدید
- بی‌خوابی مداوم
- افکار آسیب به خود یا نوزاد
- کاهش اشتهای شدید یا پرخوری ناگهانی
- نداشتن حس به نوزاد
دریافت حمایت روانی و درمان مناسب نه‌تنها سلامت شما رو تأمین می‌کنه، بلکه به رشد بهتر و ایمن‌تر نوزاد هم کمک می‌کنه.
جمع‌بندی: دارو یا نه؟ کدوم انتخاب بهتره؟
هیچ تصمیم واحدی برای همه وجود نداره. اما چیزی که روشنه اینه که سلامت روان مادر جزئی جدانشدنی از سلامت بارداری و نوزاده. اگه دارویی برای شما تجویز شده، دلیلش حتماً مهمه. قطع خودسرانه دارو ممکنه خطرهای جدی‌تری ایجاد کنه.
با پزشک، روانپزشک یا ماما حرف بزنین. نترسین از مطرح کردن نگرانی‌هاتون. بدونید که مراقبت از سلامت روان خودتون، یکی از مهم‌ترین کارهایی‌ه که می‌تونید برای بچه‌تون انجام بدین.
