راه های پیشگیری از عفونت بند ناف
چطوری از عفونت بند ناف جلوگیری کنیم؟
نکات مهم:
- چطور از بند ناف مراقبت کنیم؟
- بند ناف کی می‌افته؟
- بند ناف طبیعی یا عفونی
- مراحل ترمیم بند ناف نوزاد
- نکات عمومی برای مراقبت از بند ناف نوزاد
مراقبت از بند ناف نوزاد یکی از مهم‌ترین بخش‌های مراقبت از نوزاد تازه متولدشده است. بند ناف معمولاً بین یک تا سه هفته بعد از تولد به طور طبیعی می‌افتد، اما مراقبت درست از آن برای جلوگیری از عفونت و سایر مشکلات ضروری است.
با مراقبت درست از بند ناف، ناف نوزاد به طور طبیعی خوب می‌شه. در ادامه، نکاتی از متخصصان برای تمیز نگه داشتن این ناحیه و شناخت علائم هشداردهنده رو می‌خونید.
بند ناف نوزاد چیست؟
وقتی باردار هستید، بند ناف مثل یک راه ارتباطی بین جنین و جفت عمل می‌کنه؛ مواد مغذی و اکسیژن رو به جنین می‌رسونه و مواد زائد مثل دی‌اکسید کربن رو از بدنش خارج می‌کنه.
بلافاصله بعد از تولد نوزاد، بند ناف با یک گیره بسته و بریده می‌شه. نوزاد از این کار هیچ دردی حس نمی‌کنه، چون بند ناف اعصاب حسی نداره.
پزشکان امروزه توصیه می‌کنن که حداقل دو دقیقه صبر کنید تا بند ناف رو قطع کنن. به این کار می‌گن بستن دیرهنگام بند ناف (Delayed Cord Clamping). این روش کمک می‌کنه مقدار بیشتری خون بین جفت و نوزاد جابه‌جا بشه، که در نتیجه آهن بیشتری وارد بدن نوزاد می‌شه؛ آهنی که برای رشد مغز خیلی مهمه. ماما یا پزشک شما می‌تونه در مورد این روش اطلاعات بیشتری در اختیارتون بذاره و بگه آیا برای شما و نوزادتون مناسبه یا نه.
بعد از اینکه بند ناف بریده می‌شه، یک تکه‌ی کوچک حدود ۲ تا ۳ سانتی‌متر به‌جا می‌مونه، دقیقاً همون‌جایی که قراره ناف نوزاد تشکیل بشه.
در ابتدا، روی این تکه‌ی باقی‌مونده از بند ناف، معمولاً یک گیره‌ی پلاستیکی کوچک نصب می‌شه تا از خونریزی جلوگیری کنه. این گیره ممکنه وقتی بند ناف خشک شد توسط کادر درمان برداشته بشه یا اینکه همون‌طور باقی بمونه تا وقتی که بند ناف خودش بیفته.
اینکه گیره برداشته بشه یا نه، بستگی به سیاست‌های بیمارستان یا مرکز زایمان شما داره. ماما یا پزشکتون می‌تونن در این مورد راهنمایی‌تون کنن و بگن در اون مرکز چه روالی وجود داره.
اگه گیره برداشته بشه، ممکنه بهتون پیشنهاد بشه که اون رو به عنوان یادگاری نگه دارید. اگه دوست دارید گیره‌ی بند ناف نوزادتون رو به عنوان یادبود داشته باشید، بهتره از قبل به مامای خودتون اطلاع بدید و حتی اونو توی برنامه زایمان‌تون هم بنویسید (اگه برنامه‌ای تنظیم کردید).
بند ناف کی می‌افته؟
تکه‌ی باقی‌مونده از بند ناف به مرور زمان تیره‌تر می‌شه و معمولاً بین ۵ تا ۱۵ روز بعد از تولد خودش می‌افته.
بعد از افتادن بند ناف، ممکنه حدود ۷ تا ۱۰ روز دیگه طول بکشه تا ناف نوزادتون به‌طور کامل ترمیم بشه.
اگه عفونتی وجود داشته باشه یا نوزاد در حال مصرف آنتی‌بیوتیک باشه، ممکنه این روند بیشتر طول بکشه. اگه فکر می‌کنید بند ناف زیادی مونده یا نگران روند افتادنش هستید، حتماً با ماما، پزشک یا بهورز سلامت نوزادتون مشورت کنید.
مراحل ترمیم بند ناف نوزاد
همون‌طور که قبلاً گفتیم، بعد از برداشتن گیره بند ناف، یه تکه کوچیک از بند ناف روی شکم نوزادتون باقی می‌مونه.
این تکه به مرور خشک و چروک می‌شه و قبل از اینکه خودش بیفته، تغییر رنگ می‌ده. معمولاً از رنگ زرد مایل به سبز، به قهوه‌ای یا سیاه تبدیل می‌شه. این تغییر طبیعیِ و نشونه‌ی خوبیه. فقط هیچ‌وقت سعی نکنید خودتون بند ناف رو جدا کنید، حتی اگه به‌نظر می‌رسه که آماده‌ی افتادنه.
بعد از اینکه بند ناف افتاد، ممکنه یه توده کوچیک و چسبناک از ترشح روی پوست نوزادتون بمونه؛ این ترشح کاملاً طبیعیه و ممکنه چند روز هم ادامه داشته باشه.
اگه خواستید، می‌تونید این ناحیه رو به‌آرومی با آب تمیز کنید؛ ولی اگه تماس با ادرار یا مدفوع نداشته، نیاز نیست کاریش بکنید.
ناف نوزاد چقدر طول می‌کشه تا خوب بشه؟
اگه ناف نوزاد رو خشک و تمیز نگه دارید – حتی اگه ناف بیرون‌زده باشه (Outie Belly Button) – معمولاً بین ۷ تا ۱۰ روز طول می‌کشه تا کاملاً ترمیم بشه.
اما اگه بعد از دو هفته از افتادن بند ناف هنوز ناف نوزاد خوب نشده، یا اگه نشونه‌هایی از عفونت (که در ادامه می‌گیم) دیدید، حتماً با پزشک، ماما یا مراقب سلامت نوزادتون تماس بگیرید.
در ادامه، تصویری هم ارائه شده که مراحل ترمیم بند ناف رو به‌صورت بصری نشون می‌ده. (در صورت نیاز، می‌تونم برات تصویری مشابه طراحی کنم.)
نکات عمومی برای مراقبت از بند ناف نوزاد:
- خشک و تمیز نگه داشتن بند ناف: نیازی به تمیز کردن بند ناف نیست مگر اینکه با ادرار یا مدفوع آلوده بشه. توی این صورت، فقط با آب ساده تمیزش کنید. استفاده از صابون، کرم یا پماد ضرورتی نداره. اگه شک دارید، از ماما یا بهورز سلامت راهنمایی بگیرید.
- جلوگیری از اصطکاک بند ناف با پوشک: بالای پوشک رو تا بزنید تا با بند ناف تماس نداشته باشه. می‌تونید از پوشک‌های مخصوص نوزاد تازه‌متولدشده مثل Pampers Premium Protection که قسمت نافش خالیه استفاده کنید.
- بررسی علائم عفونت: مقدار کمی ترشح شفاف طبیعیه، ولی اگه دیدید پوست اطراف ناف قرمز شده یا ترشح زرد یا سبز وجود داره، سریعاً به پزشک یا ماما اطلاع بدید.
- به بند ناف دست نزنید و نکَنید: حتی اگه به‌نظر می‌رسه که بند ناف در حال افتادنه، نذارید وسوسه بشید و بکشیدش. خودش به‌موقع و زمانی که پوست زیرش در حال ترمیم باشه، می‌افته.
- شستن دست‌ها قبل و بعد از هر بار مراقبت از ناف: این کار کمک می‌کنه احتمال عفونت کاهش پیدا کنه.
- مراقب خونریزی باشید: اگه بعد از افتادن بند ناف چند قطره خون دیدید، نگران نباشید. ولی اگه خونریزی بیشتر از این بود، حتماً با پزشک مشورت کنید.
- در معرض هوا قرار دادن ناف: هرچه بیشتر ناف نوزاد رو بدون پوشش رها کنید، زودتر خشک و ترمیم می‌شه.
- حمام کردن نوزاد و مراقبت از بند ناف
- تا وقتی بند ناف نیفتاده و ناف خوب نشده، فقط با اسفنج یا دستمال مرطوب نوزادتون رو تمیز کنید. نباید بند ناف رو کامل در آب فرو ببرید.
اگه بند ناف به‌طور اتفاقی خیس شد، جای نگرانی نیست؛ فقط با احتیاط خشکش کنید. - اگه در این مدت از حمام کردن نوزاد احساس اطمینان نمی‌کنید، می‌تونید فقط قسمت‌های اصلی بدن نوزاد رو روزانه تمیز کنید. به این روش اصطلاحاً می‌گن "Top and Tail".
- وسایل لازم:
- یک کاسه آب گرم
- حوله
- پنبه یا پد تمیز
- پوشک تازه
- لباس تمیز
- مراحل:
- نوزاد رو روی سطح نرم و صاف (مثل تشک تعویض یا حوله روی زمین) بخوابونید. هیچ‌وقت نوزاد رو تنها نذارید، به‌ویژه روی سطوح بلند.
- بدن نوزاد رو با حوله بپوشونید و فقط بخشی که می‌خواید بشورید بیرون باشه.
- با پنبه مرطوب، به‌آرومی دور چشم‌ها رو تمیز کنید (برای هر چشم یک پنبه جدا).
- با پنبه تمیز دیگه، دور گوش‌ها، صورت، گردن و دست‌ها رو بشورید.
- برای اطراف بند ناف، با پنبه‌ی مرطوب اطراف محل بند ناف رو تمیز کنید، ولی خود بند ناف رو خیس نکنید.
- پوشک رو باز کنید و قسمت پایین تنه رو تمیز کنید (در دخترها از جلو به عقب تمیز کنید؛ در پسرها نیازی به عقب کشیدن پوست ختنه‌گاه نیست).
- پوست رو کاملاً خشک کنید، مخصوصاً لای چین‌های بدن.
مراقبت پوشکی و بند ناف
- در هفته‌های اول، باید بیشتر حواستون به تماس پوشک با بند ناف باشه.
از پوشک‌هایی با قسمت مخصوص ناف استفاده کنید یا بالای پوشک رو تا بزنید. هر بار که پوشک نوزاد رو عوض می‌کنید، فرصتیه برای بررسی بند ناف و تمیز کردن اطرافش با پنبه‌ی مرطوب. بعد از تمیز کردن، مطمئن بشید که محل کاملاً خشک شده.
نشانه‌های بند ناف عفونی
- عفونت در بند ناف نادره، اما اگه هر کدوم از علائم زیر رو دیدید، سریعاً با پزشک یا ماما تماس بگیرید:
- ترشح زرد یا سبز با بوی بد
- قرمزی پوست اطراف بند ناف
- خونریزی از پایه‌ی بند ناف
- تورم اطراف ناف
- بی‌قراری یا تب
- نوزاد با لمس بند ناف گریه کنه یا به‌نظر بیاد که درد داره
- چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
- با پزشک یا ماما تماس بگیرید اگر:
- بند ناف بعد از ۳ هفته هنوز نیفتاده
- خونریزی شدید یا مداوم دارید
- نوزاد تب داره
- نشانه‌های عفونت (ترشح چرکی، بوی بد، تورم، قرمزی) دیده می‌شه
- یا نشانه‌هایی از گرانولومای ناف یا فتق ناف وجود داره
