انواع اختلالات جفت در بارداری
نکات مهم:
- جفت چیست؟
- انواع اختلالات جفت در بارداری
- علل ایجاد اختلال در جفت در بارداری
- تشخیص اختلالات جفت در بارداری
- راه‌های مدیریت و درمان اختلالات جفت
انواع اختلالات جفت در بارداری
اختلالات جفت در بارداری از اون دسته مسائلیه که ممکنه خیلی از مادرها اسمش رو شنیده باشن، ولی دقیق ندونن که اصلاً چی هست، چه خطراتی داره و چطور می‌شه متوجهش شد. جفت، نقش خیلی مهمی در سلامت جنین ایفا می‌کنه؛ چون از طریق اون، اکسیژن و مواد مغذی به جنین می‌رسه و مواد زائد هم از بدن جنین خارج می‌شن. حالا اگه مشکلی برای جفت پیش بیاد، هم سلامت جنین در خطر می‌افته و هم احتمال بروز مشکلات جدی برای مادر وجود داره.
جفت چیست؟
برای تعریف جفت می‌شه اینطور گفت: جفت عضو موقتیه که در دوران بارداری داخل رحم تشکیل می‌شه و به دیواره‌ی رحم می‌چسبه. از طریق بند ناف، جفت به جنین وصل می‌شه و همون‌طور که گفتیم، مسئول تغذیه و اکسیژن‌رسانی به جنینه. بعد از تولد نوزاد، جفت هم به طور طبیعی از رحم خارج می‌شه که بهش زایمان جفت یا مرحله سوم زایمان می‌گن. حالا اگر در این فرآیند مشکلی پیش بیاد، یعنی مادر دچار اختلال جفتی شده.
۱. جفت سرراهی (Placenta Previa)
یکی از شناخته‌شده‌ترین اختلالات جفت در بارداری، جفت سرراهیه. تو این حالت، جفت به‌جای اینکه بالا یا کناره‌های رحم قرار بگیره، قسمت پایین رحم و روی دهانه‌ی رحم رو می‌پوشونه. این موضوع باعث می‌شه که زایمان طبیعی خیلی سخت یا حتی غیرممکن بشه، چون مسیر خروج نوزاد بسته شده. علامت اصلی این اختلال، خون‌ریزی بدون درد در سه‌ماهه‌ی سومه. معمولاً این خون‌ریزی‌ها باعث ترس و اضطراب مادر می‌شن. تو این موارد، اغلب پزشک زایمان سزارین رو توصیه می‌کنه.
۲. کندگی زودرس جفت (Placental Abruption)
این یکی از خطرناک‌ترین انواع اختلالات جفت به حساب میاد. تو این وضعیت، جفت قبل از تولد نوزاد از دیواره‌ی رحم جدا می‌شه. جدا شدن زودهنگام جفت باعث می‌شه اکسیژن و مواد غذایی به‌درستی به جنین نرسه. علائمش معمولاً شامل درد شدید شکم، حساسیت رحم، خون‌ریزی واژینال و در بعضی مواقع کاهش حرکت جنین می‌شه. این مورد نیاز به اقدام فوری داره چون می‌تونه جون مادر و جنین رو به خطر بندازه. در صورت شدید بودن، زایمان زودرس یا حتی بستری شدن در بیمارستان ضروریه.
۳. چسبندگی جفت (Placenta Accreta)
چسبندگی جفت زمانی اتفاق می‌افته که جفت بیش از حد به دیواره‌ی رحم بچسبه و نتونه بعد از تولد نوزاد، به‌طور طبیعی جدا بشه. گاهی حتی این چسبندگی به لایه‌های عمیق‌تر رحم هم نفوذ می‌کنه که بهش increta یا percreta هم می‌گن. این نوع اختلال معمولاً در زنانی بیشتر دیده می‌شه که قبلاً سزارین داشتن یا چندبار زایمان داشتن. در موارد شدید، ممکنه پزشک مجبور بشه رحم رو خارج کنه تا جلوی خون‌ریزی شدید گرفته بشه. تشخیص به‌موقع از طریق سونوگرافی خیلی اهمیت داره.
۴. جفت پیرشده یا ناکارآمد
گاهی جفت زودتر از زمان طبیعی دچار پیری می‌شه یا دیگه عملکرد خوبی نداره. به این حالت جفت ناکارآمد یا پیری زودرس جفت گفته می‌شه. این موضوع باعث می‌شه که رشد جنین کند بشه یا وزنش کمتر از حد نرمال باشه. علت این اتفاق می‌تونه فشارخون بالا، دیابت بارداری یا مصرف دخانیات باشه. معمولاً تو بررسی‌های سونوگرافی مشخص می‌شه که جفت دچار رسوب کلسیم شده یا جریان خون از جفت به جنین ضعیفه. در بعضی مواقع، پزشک برای حفظ سلامت جنین، زایمان زودتر از موعد رو پیشنهاد می‌ده.
۵. جفت فرعی یا لوب اضافی جفت (Succenturiate Placenta)
جفت فرعی یکی دیگه از اختلالات جفت در بارداریه که شاید اسمش کمتر به گوشتون خورده باشه، اما شناختش خیلی مهمه. تو این حالت، جفت به‌جای اینکه یه تکه‌ی کامل باشه، چند تکه می‌شه؛ یعنی یه لوب اصلی داریم و یکی یا چند لوب کوچیک‌تر که بهشون «جفت فرعی» می‌گن. این لوب‌ها معمولاً از طریق رگ‌های خونی به جفت اصلی وصل می‌شن، اما چون از بافت اصلی جدا هستن، ممکنه در زمان زایمان داخل رحم باقی بمونن و کامل خارج نشن.
باقی موندن جفت فرعی داخل رحم می‌تونه باعث خون‌ریزی بعد از زایمان یا حتی عفونت بشه. به همین خاطر، شناسایی این نوع جفت از طریق سونوگرافی دوران بارداری خیلی مهمه. گاهی ممکنه تا زمان زایمان اصلاً متوجه وجودش نشن و پزشک یا ماما موقع خروج جفت متوجه بشه که یه بخشش ناقصه. تو چنین شرایطی، باید سریعاً رحم بررسی بشه و اگه بخشی باقی مونده باشه، اقدامات درمانی انجام بشه.
علل ایجاد اختلال در جفت در بارداری
- سن بالای مادر (بیشتر از ۳۵ سال)
- بارداری‌های متعدد
- سابقه‌ی سزارین یا جراحی رحم
- مصرف سیگار یا مواد مخدر
- فشار خون بالا یا پره‌اکلامپسی
- وارد شدن ضربه به شکم (مثل تصادف)
این عوامل می‌تونن باعث بشن که جفت به‌درستی در رحم قرار نگیره یا عملکردش دچار اختلال بشه.
چطور می‌شه اختلالات جفت رو تشخیص داد؟
اغلب اختلالات جفتی از طریق سونوگرافی‌های معمول دوران بارداری شناسایی می‌شن. اگه مادر علائمی مثل خون‌ریزی یا درد شکم داشته باشه، پزشک ممکنه سونوگرافی داپلر یا MRI هم درخواست بده تا وضعیت دقیق جفت بررسی بشه. پیگیری دقیق بارداری و حضور مرتب در ویزیت‌های دوره‌ای خیلی مهمه؛ چون بعضی از اختلالات جفت ممکنه بدون علامت باشن و فقط در بررسی‌های تصویربرداری مشخص بشن.
درمان اختلالات جفت
بسته به نوع اختلال، شدت علائم و هفته‌ی بارداری، راهکارهای مختلفی وجود داره:
- استراحت نسبی یا مطلق در خانه یا بیمارستان
- بررسی مداوم وضعیت جنین از نظر رشد و ضربان قلب
- درمان دارویی برای کنترل انقباضات رحم یا فشارخون
- زایمان زودرس یا سزارین در موارد شدید
تشخیص به‌موقع و همکاری مادر با تیم درمانی می‌تونه جلوی بسیاری از عوارض رو بگیره و احتمال زایمان موفق و سلامت نوزاد رو بالا ببره.
نتیجه‌گیری
اختلالات جفت در بارداری موضوع مهمیه که نباید نادیده گرفته بشه. حتی اگه شما علائم خاصی نداشته باشین، باز هم ممکنه یکی از این اختلالات به‌صورت خاموش پیش بره. به همین خاطر، اهمیت معاینه‌های دوره‌ای، سونوگرافی‌های دقیق و توجه به نشونه‌های بدن رو دست کم نگیرین. اگه سابقه‌ی مشکل خاصی دارین یا بارداری‌تون پرخطره، حتماً این موضوع رو با پزشکتون در میون بذارین. آگاهی، بهترین راه برای داشتن یه بارداری سالم و بی‌دغدغه‌ست.
منبع
