حاملگی نابه جا ( اکتوپیک) چیست؟
حاملگی نابجا چیست و چه علائم و درمانی دارد؟
نکات مهم:
- بارداری خارج از رحم چیه؟
- بارداری خارج از رحم کجا اتفاق می‌افته؟
- بارداری خارج از رحم چقدر شایعه؟
- علائم بارداری خارج از رحم چیان؟
- علت بارداری خارج از رحم چیه؟
- از کجا بدونم که در معرض بارداری خارج از رحمم؟
- حاملگی خارج‌رحمی چطوری تشخیص داده می‌شه؟
بارداری خارج از رحم چیه؟
بارداری خارج از رحم یعنی وقتی که تخمکِ بارور شده به‌جای اینکه بره داخل رحم و اونجا لانه‌گزینی کنه، یه جای دیگه از بدن مثل لوله‌های فالوپ (که بین تخمدان و رحم هستن) جا خوش می‌کنه. گاهی هم ممکنه توی تخمدان، شکم یا حتی دهانه رحم لانه‌گزینی کنه، ولی اینا خیلی نادره.
مشکل اینه که این جاها برای رشد جنین مناسب نیستن و فقط رحم توانایی نگه داشتن بارداری رو داره.
اگه بارداری خارج‌رحمی به موقع تشخیص داده نشه و لوله فالوپ پاره بشه، می‌تونه خیلی خطرناک باشه و باعث خونریزی شدید، عفونت و حتی مرگ بشه. این یه وضعیت اورژانسیه و باید سریع درمان بشه.
بارداری خارج از رحم کجا اتفاق می‌افته؟
وقتی تخمک بارور شده به‌جای اینکه بره داخل رحم و اونجا لانه‌گزینی کنه، یه جای دیگه از مسیر گیر می‌افته، بهش می‌گن بارداری خارج از رحم. به‌طور طبیعی، تخمک باید از لوله فالوپ رد بشه و به دیواره رحم بچسبه تا رشد کنه. اما توی بارداری خارج‌رحمی، این تخمک توی یکی از جاهای بین راه (مثل خود لوله فالوپ) لانه‌گزینی می‌کنه.شایع‌ترین محلش همون لوله‌های فالوپه؛ حدود ۹۰٪ بارداری‌های خارج‌رحمی اینجا اتفاق می‌افتن.
بارداری خارج از رحم چقدر شایعه؟
حدود ۲٪ از کل بارداری‌ها، خارج‌رحمی هستن.
علائم بارداری خارج از رحم چیان؟
اوایلش ممکنه درست مثل بارداری معمولی به نظر بیاد، ولی یه سری علائم دیگه هم داره که ممکنه تجربه‌شون کنی، مثل:
- خونریزی واژینال
- درد توی پایین شکم، لگن یا کمر
- احساس سرگیجه یا ضعف
اگه لوله فالوپ پاره بشه، درد و خونریزی ممکنه شدید بشه و باعث علائم دیگه‌ای هم بشه، مثل:
- غش کردن
- افت فشار خون
- درد شونه
- فشار در ناحیه مقعد یا مشکل در اجابت مزاج
اگه یه‌دفعه درد تیز و شدیدی توی پایین شکمت حس کردی، این یه اورژانسه و باید فوراً با پزشک تماس بگیری یا بری اورژانس.
علت بارداری خارج از رحم چیه؟
معمولاً وقتی حرکت تخم بارور شده توی لوله فالوپ کند یا متوقف بشه، این اتفاق می‌افته. ممکنه دلیلش یکی از اینا باشه:
- جای عمل جراحی قبلی توی لگن یا وجود چسبندگی و التهاب
- آسیب به لوله‌های فالوپ، مثلاً بخاطر یه عفونت منتقله جنسی
- شکل غیرعادی لوله فالوپ از بدو تولد
- وجود توده یا چیزی که راه لوله فالوپ رو بسته
از کجا بدونم که در معرض بارداری خارج از رحمم؟
یه سری چیزا هست که احتمال این نوع بارداری رو بیشتر می‌کنن. مثلاً:
- اگه قبلاً یه بار بارداری خارج از رحم داشتی
- سابقه بیماری التهابی لگن (PID)
- جراحی روی لوله‌های فالوپ یا ناحیه لگن
- سابقه ناباروری
- درمان ناباروری با IVF
- اندومتریوز
- عفونت‌های جنسی
- داشتن IUD (همون دستگاه داخل رحمی) موقع باردار شدن
- سابقه سیگار کشیدن
اگه باردار شدی و IUD داری یا قبلاً لوله‌هات رو بستی، حتماً سریع به دکترت اطلاع بده، چون تو این شرایط احتمال بارداری خارج از رحم بیشتره.
نکته مهم اینه که حدود ۵۰٪ از زن‌هایی که بارداری خارج از رحم داشتن، هیچ‌کدوم از این ریسک‌فکتورها رو نداشتن. پس همیشه باید به علائم توجه کرد.
حاملگی خارج‌رحمی چطوری تشخیص داده می‌شه؟
خیلی از زن‌ها نمی‌دونن بارداری‌شون خارج‌رحمیه تا زمانی که برای ویزیت، آزمایش خون یا سونوگرافی پیش پزشک می‌رن. پزشک ممکنه با توجه به چیزهایی که توی این ویزیت می‌بینه، به حاملگی خارج‌رحمی مشکوک بشه.
برای تشخیص حاملگی خارج‌رحمی، پزشک چندتا تست انجام می‌ده. ممکنه معاینه لگنی و تأیید بارداری هم جزوش باشه. این آزمایش‌ها شامل موارد زیره:
- آزمایش ادرار: باید روی نوار آزمایش ادرار کنین یا داخل لیوان ادرار بدین تا پزشک با نوار تستش کنه.
- آزمایش خون: پزشک ممکنه سطح هورمون HCG رو توی خون‌تون اندازه بگیره. این هورمون فقط موقع بارداری تولید می‌شه. اگه مقدارش پایین باشه، ممکنه نشونه‌ی حاملگی خارج‌رحمی باشه چون توی بارداری طبیعی وقتی تخم بارور شده توی رحم لانه‌گزینی می‌کنه، HCG خیلی زیاد می‌شه.
- سونوگرافی: با استفاده از امواج صوتی تصویر داخلی بدن‌تون رو نشون می‌ده. پزشک با این تست بررسی می‌کنه که تخم بارور شده کجا لانه‌گزینی کرده.
اگه پزشک شک کنه که حاملگی خارج‌رحمی پاره شده، ممکنه تست culdocentesis هم انجام بده، ولی این کار خیلی کم پیش میاد.
وقتی پزشک مطمئن شد که بارداری خارج‌رحمی دارین و مشخص شد تخم بارور شده کجا رفته، درباره‌ی روش درمان باهاتون صحبت می‌کنه. حاملگی خارج‌رحمی یه وضعیت اورژانسیه و درمانش خیلی مهمه.
چقدر زود می‌فهمیم که بارداری خارج‌رحمی داریم؟
معمولاً حاملگی خارج‌رحمی توی اوایل بارداری مشخص می‌شه. بیشتر وقت‌ها پزشک‌ها توی سه‌ماهه اول (تا هفته‌ی ۱۲ بارداری) این نوع بارداری رو تشخیص می‌دن. البته معمول‌ترین زمان تشخیصش حدود هفته‌ی هشتم بارداریه.
