علائم اختلال خودشیفتگی

قراره چی بدونیم:

• تفاوت اعتماد به نفس بالا و خودشیفتگی
• علائم رایج اختلال خودشیفتگی
• مرز بین خودباوری و خودشیفتگی کجاست؟

علائم اختلال خودشیفتگی

همه‌ی ما بین اطرافیانمون آدمی رو می‌شناسیم که همیشه خودش رو از بقیه بالاتر می‌دونه. کسی که فکر می‌کنه خاص‌تر از دیگرانه، انتظار داره همیشه تحسین بشه و اگر توجهی بهش نشه، ناراحت یا عصبانی می‌شه. گاهی این ویژگی‌ها فقط مربوط به شخصیت افراد هستن، اما بعضی وقت‌ها ممکنه نشونه‌ای از یه اختلال روانی باشن به اسم اختلال شخصیت خودشیفته یا نارسیسیستیک (NPD) .

خودشیفتگی یعنی چی؟

خودشیفتگی یا نارسیسیزم یه جور الگوی رفتاریه که توی اون فرد به‌شدت خودش رو مهم، خاص، باارزش و برتر از دیگران می‌دونه. معمولاً دوست داره تحسین بشه، اما نمی‌تونه با انتقاد کنار بیاد. البته یادتون باشه همه‌ی ما ممکنه گاهی خودخواه بشیم، اما توی این اختلال، این ویژگی‌ها شدید و دائمی هستن.

نشونه‌های رایج اختلال خودشیفتگی

۱. احساس مهم بودن بیش از حد

فرد خودشیفته معمولاً تصور می‌کنه از بقیه سرتره. فکر می‌کنه فقط آدم‌های خاص و مهم می‌تونن درکش کنن. گاهی حرف‌هایی مثل «من همیشه بهترینم»، «هیچ‌کس اندازه من نمی‌فهمه» یا «بدون من هیچی جلو نمی‌ره» از زبونش می‌شنوید.

۲. نیاز زیاد به تحسین شدن

این افراد تشنه‌ی تعریف و تمجیدن. وقتی کسی ازشون تعریف نکنه، بی‌قرار می‌شن یا ناراحت می‌شن. حتی ممکنه برای جلب توجه، حرفی بزنن یا کاری بکنن که غیرواقعیه.

۳. نداشتن همدلی

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های خودشیفتگی، بی‌توجهی به احساسات دیگرانه. این افراد نمی‌تونن خودشون رو جای بقیه بذارن. مثلاً ممکنه وقتی شما ناراحتی، با بی‌خیالی بگه: «خب حالا، یه چیزی شده دیگه. حساس نباش!» بدون اینکه بخواد به حال‌ و هوای شما توجه کنه.

۴. بهره‌برداری از دیگران

فرد خودشیفته معمولاً از دیگران برای رسیدن به خواسته‌هاش استفاده می‌کنه. مثلاً وقتی به چیزی نیاز داره خیلی مهربونه، ولی وقتی به خواسته‌اش رسید، دیگه رفتارش تغییر می‌کنه. انگار آدم‌ها براش فقط یه وسیله‌ان.

۵. حسادت یا توهم اینکه بقیه بهش حسادت می‌کنن

این افراد معمولاً یا حسودن، یا فکر می‌کنن همه بهشون حسادت می‌کنن. مثلاً اگه کسی موفق بشه، به جای خوشحالی، ناراحت یا پرخاشگر می‌شن. یا می‌گن: «اون فقط با پارتی بازی جلو رفته، من اگه بخوام بهترشم!»

۶. رفتارهای متکبرانه

یه جور غرور مصنوعی توی رفتارشون هست. ممکنه با دیگران از بالا حرف بزنن یا آدم‌ها رو خیلی راحت قضاوت کنن. مثلاً بگن: «فلانی چیزی حالیش نیست. اصلاً در سطح من نیست.»

۷. روابط ناپایدار

چون خودشون رو مرکز دنیا می‌دونن و کمتر می‌تونن احساسات دیگران رو درک کنن، معمولاً توی روابط خانوادگی، کاری یا عاطفی دچار مشکل می‌شن. ارتباط‌هاشون یا خیلی زود خراب می‌شه یا همیشه یه‌طرفه‌ست.

تفاوت اعتماد به‌نفس بالا و خودشیفتگی

این خیلی مهمه که بدونیم کسی که اعتمادبه‌نفس داره، لزوماً خودشیفته نیست. فرق بزرگش اینه که آدم بااعتمادبه‌نفس می‌تونه موفقیت بقیه رو هم ببینه، حسودی نمی‌کنه، و در برابر انتقاد هم منطقی برخورد می‌کنه.

اما آدم خودشیفته، خودش رو کامل می‌دونه و بقیه رو ناتوان.

علت اختلال خودشیفتگی چیه؟

پژوهش‌ها نشون دادن که این اختلال ممکنه به دلایل مختلفی به‌وجود بیاد، مثل::

• تجربه‌ی طرد شدن یا توجه بیش از حد در کودکی
• الگوبرداری از والدینی که رفتار خودشیفته داشتن
• عوامل ژنتیکی و تربیتی

نحوه رفتار با فرد خودشیفته

اگر در اطرافتون کسی هست که نشونه‌های خودشیفتگی رو داره:

• حد و مرز بذارید. با احترام، اما قاطع. مثلاً بگید: «دوست ندارم با من اینطوری حرف بزنی.»
• درگیر بحث‌های بی‌نتیجه نشید. چون معمولاً این افراد پذیرای نقد نیستن.
• از خودتون مراقبت کنید. زندگی با یک فرد خودشیفته می‌تونه فرساینده باشه، پس حواستون به سلامت روان خودتون هم باشه.
• در صورت نیاز، از مشاور کمک بگیرید.

نتیجه‌گیری

اختلال خودشیفتگی یک مشکل جدی شخصیتی‌ست که می‌تونه رابطه‌ی فرد با خانواده، همسر، فرزند و حتی محیط کارش رو دچار مشکل کنه. شناختنش اولین قدم برای برخورد درسته. اگه با این افراد طرف هستید، مهمه که بدونید چه واکنشی درست‌تره. و اگر احساس می‌کنید خودتون یا یکی از نزدیکانتون نشونه‌های شدیدی داره، مشاوره گرفتن می‌تونه خیلی کمک‌کننده باشه.