علت یبوست بعد از شروع غذای کمکی
علت یبوست یا اسهالِ نوزاد با غذای کمکی
قراره چی بدونیم؟
- مدفوع نوزاد شیرخوار چطوریه؟
- اسهال نوزاد یعنی چی؟
- یبوست نوزاد یعنی چی؟
- علت یبوست نوزاد چیه؟
- چه غذاهایی برای یبوست نوزاد مفیدن؟
- غذاهایی که ممکنه باعث یبوست نوزاد بشن
مدفوع نوزاد شیرخوار چطوریه؟
وقتی نوزاد فقط شیر مادر می‌خوره، نمی‌شه یه حالت "نرمال" مشخص برای مدفوعش تعریف کرد. رنگ، تعداد و شکل مدفوع ممکنه از یه نوزاد تا نوزاد دیگه فرق کنه. برای همین باید بدونی بچه‌ی خودت معمولاً چطور مدفوع می‌کنه تا بفهمی اگه مشکلی پیش اومده.
در روزهای اول تولد، نوزاد ممکنه فقط یکی دو بار پوشکشو کثیف کنه. اون ماده‌ی تیره و چسبناک که خارج می‌کنه اسمش "مکونیوم"ه. بعد از چند روز که شیرت کامل می‌رسه، مدفوعش بیشتر می‌شه (ممکنه روزی ۴ بار یا بیشتر باشه) و به رنگ زرد دونه‌دونه یا سبز درمیاد.
حدود شش‌هفتگی، بعضی نوزادها هنوز روزی چند بار مدفوع دارن، بعضی دیگه ممکنه هر چند روز یه بار. تا وقتی که شکم نوزاد نرمه و اذیت نمی‌شه، جای نگرانی نیست.
اسهال نوزاد یعنی چی؟
چون مدفوع نوزاد شیرخوار همیشه نرم و آبکیه، خیلی وقتا مامان‌ها اشتباهی فکر می‌کنن بچه اسهال گرفته. ولی اگه تعداد دفعات مدفوعش از همیشه بیشتر شد، مثلاً هر بار که شیر می‌خوره، یا اگه مدفوعش خیلی خیلی آبکی شد، ممکنه واقعاً اسهال داشته باشه.
معمولاً اسهال خودش خوب می‌شه. ولی باید حواست باشه که نوزاد دچار کم‌آبی نشه. نشونه‌هاش: خشکی دهان یا چشم‌ها، پوشک خشک به مدت طولانی، بی‌قراری یا بی‌حالی.
اگه پوست پشت دست یا شکم بچه رو نیش بزنی و دیر برگرده به حالت عادی، یعنی ممکنه کمی دچار کم‌آبی شده باشه. تو این حالت، شیر دادن رو بیشتر کن تا مایعات بدنش جبران بشه.
یبوست نوزاد یعنی چی؟
در نوزادهایی که فقط شیر مادر می‌خورن، یبوست خیلی نادره. اینکه نوزاد موقع مدفوع کردن قرمز بشه یا صدا دربیاره، طبیعی‌ه و به معنی یبوست نیست.
یبوست زمانی اتفاق می‌افته که مدفوع خشک، سفت و کوچیک باشه و بچه به‌سختی بتونه دفع کنه.
یکی از رایج‌ترین علت‌های یبوست، شروع غذای کمکیه. سیستم گوارشی بچه زمان می‌خواد تا به غذاهای جدید عادت کنه. همچنین قطره‌های آهن هم می‌تونن باعث یبوست بشن.
علت یبوست نوزاد چیه؟
نوزادهایی که فقط شیر می‌خورن، به‌ندرت دچار یبوست می‌شن. اما معمولاً وقتی غذای کمکی رو شروع می‌کنی (حدود ۶ ماهگی)، ممکنه مشکل شروع بشه. دلایلش ایناست:
۱. غذاهای جدید
وقتی نوزاد از شیر خالی به سمت غذاهای جامد می‌ره، بدنش باید یاد بگیره چطوری این غذاها رو هضم کنه.
این یه منحنی یادگیری برای سیستم گوارششه. بعضی غذاها سنگین‌ترن و ممکنه گوارشش براش سخت‌تر باشه و باعث یبوست بشن.
۲. کاهش مصرف مایعات
اگه نوزاد غذای جامد شروع کرده، باید مایعات کافی هم بخوره. چون آب موجود در شیر (مخصوصاً شیر مادر) کمتر می‌شه و اگه به اندازه‌ی کافی آب یا مایعات دیگه نخوره، مدفوعش خشک و سفت می‌شه.
همچنین دوران دندون درآوردن یا مریضی هم ممکنه باعث کم‌خوردن شیر یا آب بشه و این خودش عامل یبوست بشه.
۳. کمبود فیبر
بدن نوزاد تازه داره با فیبر آشنا می‌شه. شیر مادر یا شیر خشک فیبر ندارن، ولی غذاهای جامد دارن.
در اوایل شروع غذای کمکی، چون سیستم گوارش هنوز به فیبر عادت نداره، ممکنه نوزاد یبوست بگیره. اما این مشکل معمولاً موقتیه و بدنش با فیبر هماهنگ می‌شه.
برای پیشگیری، حواست باشه که غذاهای حاوی فیبر (مثل آلو، گلابی، سیب پخته، حبوبات یا سبزیجات نرم‌شده) رو با آب یا مایعات کافی همراه کنی، درست مثل کاری که برای خودت می‌کنی.
چه غذاهایی برای یبوست نوزاد مفیدن؟
اگه مطمئنی که نوزادت یبوست گرفته، وقتشه به سیستم گوارشش یه کمک اساسی بدی. این غذاها می‌تونن به حرکت روده‌ها کمک کنن و مدفوع رو نرم‌تر کنن. البته این نکته رو هم بدون: هنوز تحقیقات زیادی روی تأثیر مستقیم غذاها برای رفع یبوست در نوزادان زیر یک سال انجام نشده. بیشتر این توصیه‌ها بر اساس تجربیات و مطالعات روی کودکان بزرگ‌تر و بزرگسالانه.
غذاهای مناسب برای رفع یبوست نوزاد:
۱. پوره آووکادو یا سیب‌زمینی شیرین
این دو غذا هم مغذی‌ان، هم نرم و هضمشون راحته. می‌تونن شروع خوبی برای کمک به دستگاه گوارش نوزاد باشن.
۲. سبزیجات سرشار از فیبر
- کلم بروکلی
- جوانه کلم بروکسل
- لوبیا سبز یا لوبیای پخته‌شده
همه‌شون رو به شکل پوره‌شده بدی تا هم راحت بخوره، هم فیبر زیادی دریافت کنه.
۳. میوه‌های معروف برای یبوست:
- آلو
- گلابی
- آلو بخارا یا زردآلو
- هلو
ترکیب این میوه‌ها با هم یا به‌صورت جداگانه پوره‌شون کن و به نوزادت بده.
اگه دنبال تنوعی، می‌تونی گاهی خرما رو جایگزین آلو کنی.
۴. غلات کامل (برای نوزادان بالای ۸ ماه):
- جو دو سر (oatmeal)
- پاستا یا نان سبوس‌دار
- برنج قهوه‌ای
- غلات صبحانه‌ی مخصوص کودک که فیبر دارن
این غذاها فقط وقتی مناسبن که نوزادت با غذاهای ساده‌تر سازگار شده باشه.
۵. آب
تا قبل از ۶ ماهگی، نوزاد نیازی به آب نداره (اگه فقط شیر می‌خوره).
اما بعد از ۶ ماهگی، می‌تونی مقدار کمی آب بهش بدی تا مدفوع نرم‌تر بشه و یبوست کمتر.
بعضی از غذاهای جامدی که به نوزاد معرفی می‌شن، مخصوصاً در ماه‌های اول شروع تغذیه تکمیلی، می‌تونن باعث یبوست بشن. دلیلش معمولاً مقدار کم فیبر یا ترکیبات خاص این غذاهاست که گوارش نوزاد هنوز بهشون عادت نکرده.
غذاهایی که ممکنه باعث یبوست نوزاد بشن:
۱. غذاهای کم‌فیبر:
غذاهایی مثل:
- برنج سفید
- نان سفید
- ماکارونی معمولی
اینا همگی جزو غلات تصفیه‌شده‌ان و فیبر خیلی کمی دارن، برای همین مدفوع رو سفت‌تر می‌کنن و ممکنه باعث یبوست بشن.
۲. غذاهای معروف به "ABC":
- سیب پخته‌شده(Applesauce)
- موز رسیده(Bananas)
- سرلاک یا فرنی برنج(Cereal)
این غذاها چون خاصیت جمع‌کننده دارن، اگه در حجم زیاد یا به دفعات زیاد به نوزاد داده بشن، ممکنه دستگاه گوارشش رو کند کنن و باعث یبوست بشن.
۳. لبنیات:
- پنیر
- ماست
- حتی بعضی از شیرخشک‌ها
برخی نوزادان هضم لبنیات براشون سخته یا به لاکتوز حساسیت جزئی دارن، که این می‌تونه باعث سفت شدن مدفوع و یبوست بشه. به‌خصوص وقتی مقدار مصرفش زیاد باشه.
۴. غذاهای غنی‌شده با آهن:
مثل:
- غلات کودک یا سرلاک‌هایی که با آهن غنی شدن
آهن برای رشد ضروریه، ولی مصرف زیادش بدون همراهی با فیبر یا مایعات کافی، می‌تونه باعث یبوست بشه. پس بهتره در مصرف این نوع غذاها تعادل رعایت بشه.
نکته مهم
توجه داشته باشین که درصورت طولانی شدن مشکلِ یبوست یا اسهال و یا حتی هرگونه مورد مشکوک در مدفوع نوزاد، از انجام درمان‌های خودسرانه پرهیز کنین. همچنین هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنین.
