تاثیر استرس بر شیردهی
ارتباط نامرئی استرس و شیردهی
قراره چی بدونیم؟
- کورتیزول و شیر مادر
- انتقال استرس از طریق شیر مادر
- استرس و تأمین شیر مادر
- نقش اکسیتوسین در شیردهی
- تأثیر حمایت و سلامت روان بر شیردهی
- راهکارهای افزایش شیر توسط مشاوران شیردهی
استرس بخش طبیعی زندگی مادران شیرده است، اما وقتی از حد بگذره، می‌تونه هم بر کیفیت شیردهی و هم بر سلامت مادر و نوزاد تأثیر بذاره.
کورتیزول و شیر مادر
استرس و سطح کورتیزول با یکدیگه ارتباط تنگاتنگی دارن. استرس باعث افزایش ترشح هورمون کورتیزول در بدن میشه و این هورمون نیز می‌تونه بر شدت و طول مدت استرس تأثیر بذاره. به عبارت دیگه، استرس باعث ترشح کورتیزول میشه و کورتیزول نیز می‌تونه پاسخ‌های فیزیولوژیکی و روانی مرتبط با استرس را تشدید یا تعدیل کنه.
کورتیزول هورمونیه که توسط غدد فوق کلیوی شما (غده‌های کوچک روی کلیه‌ها) تولید میشه و به بخش‌های مختلف بدن ترشح می‌گردد. این هورمون در عملکردهای متعددی از بدن نقش داره، از جمله:
- کمک به پاسخ بدن به استرس
- تنظیم متابولیسم (تبدیل غذا به انرژی برای عملکرد صحیح بدن)
- تقویت سیستم ایمنی
- کنترل فشار خون، سطح گلوکز خون و کیفیت خواب
زمانی که فرد تحت استرس قرار می‌گیره، بدن اغلب کورتیزول بیشتری تولید می‌کنه. افزایش مداوم سطح کورتیزول می‌تونه منجر به مشکلات سلامتی بشود.
انتقال کورتیزول از طریق شیر مادر
مطالعات گذشته نشون دادند که کورتیزول در شیر مادرانی که سطح استرس بالاتری دارن، یافت میشه و این موضوع می‌تونه باعث بی‌قراری و گریه بیشتر نوزادان شیرخوار بشه. با این حال، تحقیقات جدیدتر نشون می‌دهند که هیچ ارتباط بلندمدتی بین سطح کورتیزول شیر مادر و میزان گریه یا بی‌قراری نوزاد وجود نداره.
در یک مطالعه اخیر، مشخص شد که استرس روانی-اجتماعی (رابطه بین محیط اجتماعی و افکار و رفتارهای فرد) می‌تونه بر سطح کالری و چربی شیر مادر تأثیر بذاره. جالب اینجاست که زنان شیرده در مقایسه با زنان غیرشیرده، سطح پایین‌تری از کورتیکوتروپین، کورتیزول و اپینفرین (هورمون‌های ترشح‌شده در زمان استرس) در پلاسمای خون خود دارن. با این حال، تحقیقات بیشتری در این زمینه مورد نیاز است.
نکته کلیدی
حتی اگر احساس استرس می‌کنین، بدونین که شیر شما همچنان تمام مواد مغذی ضروری برای رشد سالم نوزادتون رو تأمین می‌کنه. به عنوان والدین یک نوزاد، مهم است که استرس خودتون رو تشخیص بدید، بپذیرید و راه‌هایی برای کاهش اون پیدا کنین . دریافت حمایت مناسب و مراقبت از سلامت روانی خود نیز نقش مهمی در این فرآیند داره.
استرس و تأمین شیر مادر
برای برخی از مادران شیرده، استرس ممکنه باعث افزایش پرولاکتین (هورمون مسئول تولید شیر) شود، در حالی که در برخی دیگر ممکنه تولید شیر و رفلکس جهش شیر (که به آزاد شدن شیر از پستان کمک می‌کند) کاهش یابد.
نقش اکسیتوسین در شیردهی
شیردهی و دوشیدن شیر، هورمونی به نام اکسیتوسین آزاد می‌کنه. این هورمون که به "هورمون عشق" نیز معروفه، در موارد زیر نقش داره:
- کمک به رفلکس جهش شیر (با تحریک مکیدن نوزاد، اکسیتوسین از غده هیپوفیز ترشح می‌شود و باعث آزاد شدن شیر می‌گردد).
- کاهش واکنش بدن به استرس و کمک به آرامش مادران شیرده.
استرس می‌تونه باعث کاهش هورمون اکسیتوسین بشه. استرس زیاد، به ویژه استرس مزمن، می‌تونه ترشح هورمون‌های استرس مانند کورتیزول را افزایش بده و همزمان تولید و ترشح اکسیتوسین را کاهش بده.
تأثیر حمایت و سلامت روان بر شیردهی
تحقیقات نشون دادن که:
- حمایت بیشتر از سوی تیم پزشکی و کاهش علائم افسردگی پس از زایمان با مدت طولانی‌تر شیردهی ارتباط مستقیم داره.
توصیه‌های کلیدی
اگر متوجه شدید که سطح استرس شما بالاست، مهمه که:
- با یک متخصص سلامت روان یا پزشک معتمد مشورت کنین.
- راهکارهای مدیریت استرس مانند تنفس عمیق، مدیتیشن یا حمایت اجتماعی رو یاد بگیرین.
- به یاد داشته باشین که شیردهی خودش یک عامل کاهش‌دهنده استرس است، چون که ترشح اکسیتوسین به آرامش شما کمک می‌کنه.
راهکارهای حفظ یا افزایش تولید شیر مادر
اگر نگران میزان شیر خود هستین یا احساس می‌کنین تولید شیرتون کاهش یافته، مشورت با یک مشاور شیردهی می‌تونه بسیار کمک‌کننده باشه. اون‌ها راهکارهای عملی برای تولید کافی شیر و تغذیه مناسب نوزاد ارائه می‌دهند.
راهکارهای پیشنهادی توسط مشاوران شیردهی
۱. تغذیه مکرر نوزاد
- شیردهی با فواصل کوتاه (معمولاً هر ۲ تا ۳ ساعت، ۸ تا ۱۲ بار در ۲۴ ساعت) به تحریک تولید شیر کمک می‌کنه.
- تخلیه منظم پستان سیگنال تولید شیر بیشتر رو به بدن ارسال می‌کنه.
۲. وضعیت صحیح شیردهی (لچ خوب)
- لچ صحیح باعث میشه نوزاد به‌راحتی شیر بخوره و از درد یا آسیب به نوک پستان جلوگیری بشه.
- در صورت نیاز، از مشاور شیردهی برای اصلاح وضعیت قرارگیری نوزاد کمک بگیرین.
۳. بررسی کافی بودن شیر دریافتی نوزاد
- تعداد پوشک کثیف:
- حداقل ۶ پوشک خیس در روز (شیر کافی دریافت شده).
- مدفوع نوزاد باید نرم و زردرنگ باشد (در هفته اول ممکنه تعداد دفعات بیشتر باشه).
- افزایش وزن نوزاد:
- مراجعه به پزشک اطفال برای کنترل وزن (افزایش ۱۵۰-۲۰۰ گرم در هفته نشانه دریافت کافی شیره).
۴. سایر راهکارهای افزایش شیر
- مصرف مایعات کافی (آب، سوپ، شیر گرم).
- تغذیه سالم (پروتئین، جو دوسر، سبزیجات برگ‌دار)
- استراحت کافی و کاهش استرس (هورمون استرس می‌تواند تولید شیر را مختل کنه).
- استفاده از شیردوش برای تحریک بیشتر تولید شیر در صورت نیاز.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
- اگر نوزاد پس از شیردهی هنوز گرسنه به نظر می‌رسه.
- کاهش محسوس وزن نوزاد یا عدم بازگشت به وزن تولد تا ۲ هفتگی.
- علائم کم‌آبی در نوزاد (ادرار تیره، گریه بدون اشک، فرورفتگی ملاج).
یادآوری: کاهش موقت شیر ممکنه به دلایل مختلف (استرس، خستگی، بیماری) رخ دهد، اما با راهکارهای صحیح، معمولاً قابل بازگشت هست.
حرف آخر
مادر بودن برای هر زن یک تجربه ای جدید و ناشناخته است و فرقی نمی‌کنه که شما اولین بارداری خودتون رو ترجبه می‌کنین یا نه، به هرحال همیشه یک سطحی از استرس در وجود شما هست. استرس، باعث این میشه که شما نتونین در وضعیتی مطلوب به نوزادتون شیردهی کنین یا حتی شما از این فرایند لذت ببرین. پس بهتره که خودتون رو با روش‌های مختلف آروم کنین و این حس رو به نوزادتون منتقل کنین.
