کودک آرام سالم‌تر است یا کودک شیطون؟
قراره چی بدونیم:
- بهتره کودک آرام باشه یا شیطون؟
- شیطنت کودک اغلب به چه شکل بروز پیدا می‌کنه؟
- چرا بعضی کودکان بیش‌ازحد آرام‌ان؟
- چطور باید از شیطنت کودک در تربیت مثبت استفاده کرد؟
کودک آرام سالم‌تر است یا کودک شیطون؟
والدینی که کودک آرام و بی‌صدایی دارن معمولا با تحسین اطرافیان مواجه می‌شن که «عجب بچه‌ی آروم و خوبیه!» اما والدینی که کودک شیطونی دارن، با اخم و تذکر دیگران روبه‌رو می‌شن که «بچه‌ی تو یک لحظه هم یک‌جا بند نمی‌شه!» اما واقعا کدام کودک بهتره؟ آیا شیطنت نشانه بی‌تربیتیه یا ویژگی مثبت در رشد کودک؟ پاسخ این سوال در سلامت روان و رشد هوش هیجانی کودک پنهان است.
شیطنت کودک نشانه‌ای از کنجکاوی، خلاقیت و رشد سالم مغز است
بسیاری از رفتارهایی که به‌عنوان شیطنت شناخته می‌شن، در واقع حاصل کنجکاوی طبیعی کودک هستن. کودک از طریق بازی، لمس کردن، خراب کردن و تجربه کردن دنیای اطرافش، یاد می‌گیره. این همان روشی هست که مغز کودک برای رشد انتخاب کرده.
به‌عنوان مثال، وقتی کودکی با وسایل خانه بازی می‌کنه یا کفش‌های مادرش رو می‌پوشه و راه می‌ره، در واقع در حال شناخت نقش‌ها، مفاهیم و تفاوت‌هاست. این‌ها رفتارهایی نیستن که لزوما باید سرکوب بشن؛ بلکه نیاز به درک و هدایت دارن.
کودکان پرانرژی اغلب ذهن‌های فعالی دارن که به شکل «رفتار» بروز پیدا می‌کنه. این رفتارها اگر به درستی هدایت بشن، می‌تونن پایه‌گذار خلاقیت، جسارت و استقلال فکری در آینده باشن.
تربیت هوشمندانه؛ فراتر از تنبیه
استفاده از تنبیه، به‌ویژه تنبیه بدنی یا تحقیر کلامی، اثرات منفی طولانی‌مدتی بر سلامت روان کودک می‌ذارن. کودک به‌جای درک اشتباهش، دچار ترس، احساس شرم یا طرد شدن میشه. در عوض، تربیت مثبت یعنی شناخت ریشه‌ی رفتار کودک و کمک به او برای درک احساساتش. مثلا اگر کودکی جیغ می‌زنه، والد باید به‌جای فریاد زدن بپرسه «ناراحتی؟ بهم بگو چی شده.» در این رویکرد، تمرکز روی تقویت مهارت‌های اجتماعی و کلامی کودک هست نه کنترل کوتاه‌مدت او.
تربیت هوشمندانه با ایجاد ارتباط عاطفی امن بین والد و کودک، باعث میشه کودک یاد بگیره که حتی در زمان خطا، ارزشمند و دوست‌داشتنیه.
کودکان بیش‌ازحد آرام همیشه خوشحال نیستند
شاید برای خیلی‌ها عجیب باشه اما کودکان بسیار آرام و ساکت، همیشه از نظر روانی در وضعیت ایده‌آل نیستن. برخی از این کودکان به‌دلیل اضطراب، ترس از توبیخ، یا سرکوب احساسات‌‌شون هست که آرام‌ان.
کودکی که نمی‌خنده، سوال نمی‌پرسه و خودش رو نشان نمی‌ده، ممکنه در حال تجربه‌ی درونی کردن استرس یا ترس از اشتباه باشه. چنین کودکانی گاهی در نوجوانی با مشکلاتی چون انزوا، اعتمادبه‌نفس پایین و ناتوانی در نه‌گفتن مواجه می‌شن.
پس اگر فرزندتون به‌طور غیرعادی ساکت و مطیعه، به‌جای افتخار، بهتره کمی دقیق‌تر نگاه کنید «آیا او احساس امنیت می‌کنه یا از ابراز خودش می‌ترسه؟»
چرا باید با روش‌های قدیمی مثل «تنبیه در یک گوشه» خداحافظی کنیم؟
مفهوم گوشه‌ی تنبیه یا ناتی استپ (naughty step)در گذشته رواج زیادی داشت. کودک رو از جمع جدا می‌کردن تا در انزوا، رفتارش رو اصلاح کنه. اما این روش، بیشتر باعث شرمندگی و حس طرد شدن کودک میشه تا یادگیری از اشتباهی که مرتکب شده.
به‌جای جدا کردن کودک، میشه لحظه‌ای کنار او نشست و گفت «بیا با هم صحبت کنیم که چرا این کارو کردی و چطور میشه بهتر عمل کنی.»
این مکالمات ساده ولی مداوم، کودک رو به مسیر درستی هدایت می‌کنن و از نظر احساسی از او انسانی باهوش‌تر می‌سازن.
شیطنت در مسیر صحیح، پایه‌گذار هویت مثبت
کودکی که اجازه داره گاهی اشتباه کنه، نه‌تنها احساس شرم نمی‌کنه، بلکه یاد می‌گیره خودش رو همون‌طور که هست، بپذیره.
شیطنت‌هایی که با محبت والد کنترل و جهت‌دهی می‌شن، نه‌تنها مضر نیستن بلکه فرصتی برای رشد شخصیت، عزت‌نفس و شناخت هویت کودک به حساب میان. کودک شیطون، اگر به‌درستی حمایت بشه، در آینده یک بزرگسال خلاق، باانگیزه و سازگار خواهد بود.
نتیجه‌گیری
کودک شیطون سالم‌تره؟ بله، اغلب اوقات!
کودکان شیطون و پرتحرک نشانه‌هایی از سلامت روانی، کنجکاوی، خلاقیت و اعتمادبه‌نفس دارن. اون‌ها می‌خوان جهان رو کشف کنن و مرزهای خودشون رو بشناسن.
در مقابل، آرام بودن بیش‌ازحد اگر از روی ترس یا سرکوب باشه، می‌تونه نشانه‌ی مشکل باشه و در آینده آسیب‌های روانی به دنبال داشته‌باشه.
والدین باید یاد بگیرن شیطنت رو به‌عنوان بخش طبیعی رشد بپذیرن و هدایت کنن نه سرکوب. تربیت مثبت، هم کودک رو به‌درستی رشد می‌ده و هم رابطه‌ی عاطفی بین والد و فرزند رو تقویت می‌کنه.
منابع:
https://www.parentcircle.com/parents-should-understand-naughty-child-behaviour
https://www.unicef.org/parenting/child-care/how-discipline-your-child-smart-and-healthy-way
https://www.parents.com/toddlers-preschoolers/secret-to-raising-a-well-behaved-kid
https://www.mffy.com/blog/time-to-say-no-to-the-naughty-step-what-to-do-instead
https://icandreamcenter.com/naughty-or-nice-cultivating-positive-self-perceptions-in-children
